Rok 1914
**
28 lipcaRozpoczęła się I wojna światowa. **
Tego dnia Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii, później wszystko potoczyło się na zasadzie domina: 29 lipca Rosja zarządziła częściową mobilizację, ale tylko przeciwko Austro-Węgrom i jako wyraz poparcia dla Serbii. Dzień później car zadecydował, że jednak ma to być mobilizacja powszechna. 31 lipca Niemcy zagroziły wypowiedzeniem wojny, jeśli Rosja mobilizacji nie odwoła. Nie odwołała, więc 1 sierpnia II Rzesza wypowiedziała wojnę Rosji. Tego samego dnia Francja ogłosiła mobilizację, a Niemcy dwa dni później wypowiedziały wojnę także Paryżowi. Armia niemiecka wkroczyła do Luksemburga i zażądała od neutralnej Belgii przepuszczenia wojsk maszerujących na Francję. Belgia odmówiła, więc Niemcy rozpoczęli inwazję. To spowodowało przyłączenie się do wojny (przeciwko Niemcom i Austro-Węgrom) Wielkiej Brytanii. I właściwie wszystko już było jasne. Przeciwko sobie stanęły armie entanty – Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji, Serbii, Japonii, Włoch (od 1915) i Stanów Zjednoczonych (od 1917) oraz państw centralnych – Austro-Węgier i Niemcami wspieranych przez Turcję i Bułgarię.
**
5-6 sierpnia**
I Kompania Kadrowa pod dowództwem Józefa Piłsudskiego wyruszyła z Oleandrów pod Krakowem i przekroczyła granicę pomiędzy Galicją a Królestwem Polskim. Celem marszu około 160 osobowego oddziału jest wywołanie powstania antyrosyjskiego na terenie Kongresówki. I choć Kompania zajęła Kielce, akcja kończy się niepowodzeniem. Kompania wraca do Krakowa i staje się niebawem zalążkiem Legionów Polskich przy armii austro-węgierskiej.
**
9 sierpnia**
Naczelne Dowództwa Niemieckie i Austro-Węgierskie wydały odezwę, w której zachęcały polską ludność zamieszkałą w Królestwie Polskim do włączania się w szeregi armii państw centralnych. I choć deklaracja zapewniała, że „Wolność Wam niesiemy i niepodległość”, obietnice dotyczące niepodległości były mgliste.
**
14 sierpnia**
Wielki książę Mikołaj Mikołajewicz, wódz naczelny armii rosyjskiej, w odpowiedzi na odezwę austriacką i niemiecką wydał odezwę do ludności polskiej, w której pisał: „niechaj zatrą się granice rozrywające na części naród polski! Niech naród polski połączy się w jedno ciało pod berłem cesarza rosyjskiego! Pod berłem tym odrodzi się Polska swobodna w swej wierze, języku i samorządzie!”. Deklaracje dotyczące niepodległości były tu równie niekonkretne, jak w odezwie państw centralnych.
**
16 sierpnia**
W Krakowie powołano Naczelny Komitet Narodowy pod wodzą Juliusza Leo – ówczesnego prezydent Krakowa. Pierwszą inicjatywą Komitetu było stworzenie Legionów Polskich u boku armii austro-węgierskiej. W 1915 roku w trzech brygadach Legionów walczyło ponad 20 tys. Polaków.
**
wrzesień**
Józef Piłsudski powołał Polską Organizację Wojskową na terenach Królestwa Polskiego konspiracyjną. Jej zadaniem było prowadzenie działalności wywiadowczej i dywersyjnej w Kongresówce.
**
25 listopada**
W Warszawie powołano Komitet Narodowy Polski. Na jego czele stanęli Roman Dmowski i Zygmunt Wielopolski. Dmowski powołując Komitet stał na gruncie manifestu wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza. Dmowski resztą w odpowiedzi na manifest podpisał telegram dziękczynny do naczelnego wodza wojsk rosyjskich, głoszący m.in., że krew synów Polski, przelana łącznie z krwią synów Rosyi w walce ze wspólnym wrogiem, stanie się największą rękojmią nowego życia w pokoju i przyjaźni dwóch narodów słowiańskich
Rok 1915
**
8 stycznia**
Z inicjatywy Henryka Sienkiewicza w Szwajcarii utworzony został Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce.
**
30 września**
Po załamaniu się frontu wschodniego wojska państw centralnych zajęły większość ziem polskich. W walkach po stronie niemieckiej i austriackiej aktywnie uczestniczyły Brygady Legionów Polskich. Wobec klęski Rosji Roman Dmowski udał się na Zachód.
Rok 1916
**
grudzień**
W parlamencie włoskim (po przystąpieniu Włoch do Ententy) rozpoczęła się dyskusja na temat wniosku o wskrzeszenie Polski po zakończeniu działań wojennych.
**
25 grudnia**
Car Mikołaj II w rozkazie noworocznym zapowiedział „stworzenie Polski wolnej, złożonej ze wszystkich trzech części, dotąd rozdzielonych”. Jednak Rosja w tym czasie nie zajmowała ziem polskich, a po abdykacji cara 16 marca 1917 roku rozkaz przestał mieć jakiekolwiek znaczenie.
Rok 1917
**
14 stycznia**
Działalność rozpoczęła Tymczasowa Rada Stanu w Warszawie, z inicjatywy Niemiec i Austro-Węgier. Na jej czele stanął Wincenty Niemojewski. Tymczasowa Rada miała przygotować polską administrację na terenie Królestwa Polskiego, jako pierwszy krok do powołania obiecanego w akcie 5 listopada Państwa Polskiego.
**
marzec**
Roman Dmowski składa na ręce rządów państw Ententy memoriał, w którym domaga się utworzenia niepodległej Polski z terenów Królestwa Polskiego i Wielkopolski, Galicji, Śląska Cieszyńskiego, Wileńszczyzny, Kowieńszczyzny, Wołynia, guberni mińskiej, Śląskiem Opolskim, Pomorzem Gdańskim i częścią Mazur.
**
27 marca**
Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich – jeden z ośrodków władzy w Rosji po rewolucji lutowej - ogłasza odezwę, w której przyznaje Polsce prawo do niepodległości.
**
29 marca**
Rosyjski Rząd Tymczasowy ogłasza, iż powinno powstać niepodległe państwo polskie. Ta deklaracja spowodowała, że sprawą polską zaczął interesować się Zachód, do tej pory uznający problem Polski za wewnętrzną sprawę Imperium Rosyjskiego.
**
2 lipca**
Niejasna i zachowawcza polityka państw centralnych powoduje, że Józef Piłsudski odmawia dalszej współpracy z Tymczasową Radą Stanu i nawołuje polskich żołnierzy o nieskładanie przysięgi na wierność cesarzom i niewstępowanie do Polskich Sił Zbrojnych. Doprowadziło to do kryzysu przysięgowego i internowanie dużej grupy Legionistów w Beniaminowie i Szczypiornie. Józef Piłsudski został aresztowany i uwięziony w twierdzy w Magdeburgu. Kryzys przysięgowy przekreślił nadzieje, że niepodległe państwo uda się odzyskać w sojuszu z państwami centralnymi.
**
15 sierpnia**
W Lozannie utworzono Komitet Narodowy Polski na czele z Romanem Dmowskim, który jednoczył wszystkie organizacje polonijne funkcjonujące na Zachodzie. Z czasem kolejne rządy państw należących do Entanty za oficjalne przedstawicielstwo Państwa Polskiego.
**
12 września**
W Królestwie Polskim Niemcy, którzy okupują Kongresówkę, powołują Radę Regencyjną, która ma sprawować miała tymczasową władzę na tym terenie do czasu objęcia jej przez monarchę.
**
15 grudnia**
W Rosji dochodzi do przewrotu październikowego, bolszewicy po dojściu do władzy wydają Deklarację Praw Narodów Rosji i przyznają w niej prawa do samookreślania się i utworzenia samodzielnego państwa, wszystkim narodom zamieszkującym tereny Rosji, w tym Polakom.
Rok 1918
**
5 stycznia**
W Wielkiej Brytanii premier David Lloyd George oświadczył, że niepodległa Polska jest koniecznym warunkiem spokoju w Europie.
**
8 stycznia**
W Stanach Zjednoczonych prezydent Woodrow Wilson w orędziu ogłasza, że powinno powstać niepodległe Państwo Polskie z bezpiecznym dostępem do morza.
**
luty**
W zaborze pruskim powstaje Polska Organizacja Wojskowa.
**
3 marca**
W Brześciu nad Bugiem Niemcy, Austro-Węgry i Rosja podpisują traktat pokojowy na mocy którego wszystkie ziemie polskie trafiają do strefy wpływów niemieckich, tym samym kwestia polska uznana zostaje ze wewnętrzną sprawę Niemiec. Te przyznają Chełmszczyznę i część Polesia tworzącemu się właśnie państwu ukraińskiemu. Ostatnie polskie oddziały służące w armiach państw Centralnych na znak protestu wymawiają służbę.
**
lipiec**
W Wielkopolsce powstaje, związany z Komitetem Narodowym Polskim, Centralny Komitet Obywatelski.
**
7 października**
Wraz ze zbliżającą się klęską Niemiec Rada Regencyjna proklamuje odbudowę Państwa Polskiego na podstawie 13. punktu orędzia Wilsona.
**
16 października**
W państwach centralnych narasta chaos. W Niemczech coraz silniejsze są nastroje rewolucyjne, natomiast w Wiedniu cesarz austriacki Karol I, proklamuje przekształcenie Austro-Węgier w związek niezależnych państw.
**
19 października**
Na Śląsku Cieszyńskim powołana zostaje polska Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego.
**
28 października**
W Krakowie Wincenty Witos staje na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej, która ma w Galicji przekształcić administrację cesarską w administrację polską i tym samy ustanowić polską państwowość na tym terenie.
**
1 listopada**
Ukraińcy proklamują w Galicji Wschodniej Zachodnioukraińską Republikę Ludową. We efekcie we Lwowie rozpoczynają się walki między Polakami a Ukraińcami. Wojna polsko-ukraińska o terytorium Galicji Wschodniej toczyła się aż do połowy 1919 roku.
**
7 listopada**
W Lublinie lewica niepodległościowa i ludowcy powołują Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele. Pierwszy w pełni niezależny rząd polski.
**
10 listopada**
Do Warszawy powraca z Magdeburga Józef Piłsudski, natomiast w Wielkopolsce powstaje Naczelna Rada Ludowa.
**
11 listopada**
W wagonie kolejowym w lesie pod francuskim Compiègne podpisano rozejm pomiędzy państwami ententy a Cesarstwem Niemieckim kończący I wojnę światową. Rada Regencyjna oddaje Piłsudskiemu władzę nad tworzącym się wojskiem.
**
14 listopada**
Rada Regencyjna przekazuje Józefowi Piłsudskiemu pełnię władzy cywilnej.W kolejnych dniach Piłsudskiemu podporządkował się Tymczasowy Rząd Ludowy Daszyńskiego i Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego. Piłsudski trzy dni później powołuje rząd Jędrzeja Moraczewskiego.
**
16 listopada**
Do państw zachodnich wysłana zostaje oficjalna notyfikacja ogłaszająca powstanie Państwa Polskiego.
**
22 listopada**
Wydany zostaje dekret o władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej – Polska oficjalnie staje się republiką. Do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego Józef Piłsudski zostaje Tymczasowym Naczelnikiem Państwa .
**
28 listopada**
Rozpisane zostały wybory do Sejmu Ustawodawczego.
**
26 grudnia**
Do Poznania przyjeżdża Ignacy Paderewski, przedstawiciel Komitetu Narodowego Polskiego. Jego przyjazd był iskrą, która rozpaliła nastroje patriotyczne w Poznaniu, dzień później w Wielkopolsce wybucha powstanie przeciwko władzy niemieckiej.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
