Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Jan Miodek: Chudoba i pulpa

Jan Miodek
Mikołaj Nowacki
Kiedy czytałem "Historię jednej topoli" - zbiór wyjątkowej urody literackiej opowiadań prof. Michała Głowińskiego z roku 2003 (pamiętam, jak się zachwycił nimi wrocławski polonista prof. Czesław Hernas zmarły w tymże roku 2003), zobaczyłem na marginesach wielu stron bibliotecznego egzemplarza książki odręczne zapiski któregoś z poprzednich jej użytkowników. Były wśród nich wyrazy, z którymi czytelnik (czytelniczka?) zetknął się chyba po raz pierwszy, m. in. - chudoba i pulpa.

Pierwszego z nich użył Michał Głowiński w zdaniu "W swej chudobie pani Aniela parasolkę miała", drugiego - w konstrukcji "Czas utracił swą linearność, jego segmenty nie następowały po sobie, w konsekwencji powstała czasowa pulpa, nieokreślona i zbełtana, w której zaginęły przedziały oddzielające to, co zdarzyło się przed laty, od tego, co zdarzyło się niedawno".

A czytelnik zapisał na marginesach ekscerpty słownikowe: chudoba - _od przymiotnika _chudy - "skromny dobytek, ubogie mienie", pulpa - _franc. _pulpe, _z łac. _pulpa "miękisz" - "miazga owocowa lub warzywna".

Jak widać, _chudobą _posłużył się prof. Głowiński w znaczeniu dosłownym, _pulpą - _w znaczeniu przenośnym "mieszanina".

Ja zaś zwracam uwagę wszystkim Czytelnikom na etymologiczny związek chudoby _z ... _Kudową, _czyli nazwą znanego dolnośląskiego uzdrowiska u podnóża Gór Stołowych, jednego z najstarszych w Europie. Było ono najpierw właśnie _Chudobą, _poświadczoną od XVIII wieku (1743, 1789 _Chudoba), o znaczeniu "chude - czyli marne, liche zabudowania gospodarskie", substytuowane w języku niemieckim do postaci Kudowa (1789 Cudowa, _1845 _Cudowa, Kudowa), którą Komisja Nazewnicza działająca przy Urzędzie Rady Ministrów postanowiła w roku 1945 utrzymać, nie wracając do brzmienia prymarnego, słowiańskiego, mogącego jednak budzić negatywne skojarzenia ze względu na swe pierwotne znaczenie.

W latach powojennych długo utrzymywały się warianty fleksyjne naszej nazwy: do Kudowy, w Kudowie - do Kudowej, w Kudowej (te ostatnie można znaleźć jeszcze w latach 70. zeszłego wieku, np. w listach matki Zbigniewa Herberta do syna). Dziś oficjalnie polecany jest wszystkim rzeczownikowy typ odmiany _do Kudowy, w Kudowie - _jak _budowy, budowie, ławy, ławie, buławy, buławie _itp.

Do pulpy użytej metaforycznie w znaczeniu "mieszanina, mieszanka, składanka" niewątpliwie nawiązuje tytuł stałej rubryki Mea pulpa, czyli kronika popkulturalna Kuby Wojewódzkiego _z "Polityki", ten z kolei jest trawestacją mszalnego wyrażenia _mea culpa "moja wina" - członu konstrukcji mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa "moja wina, moja wina, moja bardzo wielka wina" (po chorwacku: moj gr’ech, moj gr’ech, moj preveliky gr’ech).

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na gazetawroclawska.pl Gazeta Wrocławska