MKTG SR - pasek na kartach artykułów

Bełz - bełski, Kazach - kazaski

Jan Miodek
Jan Miodek
Jan Miodek Tomasz Hołod
W ostatnim okresie skierowano do mnie sporo pytań związanych z pisownią przymiotników wywiedzionych od podstaw rzeczownikowych zawierających literę "z". Dlaczego w tych pierwszych obowiązują wtedy postacie z literą "s"? - dziwią się użytkownicy polszczyzny. Także list Pani A.Ś. z Ustrzyk Dolnych zaczyna się od pary wyrazowej Bełz - bełski

Inne języki słowiańskie, np. rosyjski, zachowują na ogół w przymiotnikach skład głoskowy podstaw słowotwórczych: muż - mużskij, Bog - bożskij, Pariż - pariżskij itp., w języku polskim natomiast zbitki spółgłoskowe powstałe w przymiotnikach ulegają redukcji w mowie i w piśmie: mąż - męski, Bóg - boski, Paryż - paryski i podobnie Bełz - bełski, Zurych - zuryski, Wałbrzych - wałbrzyski, Kazach - kazaski, Francuz - francuski, Lubiąż - lubiąski, Kirgiz - kirgiski, Abchaz - abchaski.

Drugą parą wyrazową przywołaną w liście Korespondentki z Ustrzyk Dolnych są formy woj. podkarpackie - Podkarpackie. Przypominam, że w pierwszej z nich obowiązuje pisownia małymi literami i końcówka -im w narzędniku i miejscowniku: woj. podkarpackim. Postaci drugiej - z dużą literą - używamy w znaczeniu "region". Status normy w przypadkach piątym i szóstym ma w tym wypadku sztucznie już dziś brzmiąca końcówka -em: Podkarpackiem (dlatego od lat upominam się o zaaprobowanie jednakowych postaci z końcówką -im, zróżnicowanych tylko graficznie: woj. podkarpackim - Podkarpackim).

Status normy zdobyła już sobie niepokojąca Panią A.Ś. niedokonana czasownikowa forma doszkalać - przeciwstawiona konstrukcji dokonanej doszkolić. Nietrudno się w takim razie domyślić, że poprawny jest również imiesłów z samogłoską "a" - doszkalający.

Wreszcie - jedynie poprawne są zapisy zmarzlak, zmarzluch, w wymowie natomiast dopuszcza się warianty zmar-zlak - zmarźlak, zmar-zluch - zmarźluch (słowniki ostrzegają tylko przed brzmieniami "zmarżlak", "zmarżluch" - z głoską "ż").

A skoro dzisiejszy odcinek poświęcony był problemom poruszonym w liście Korespondentki z Ustrzyk Dolnych, powiedzmy jeszcze i to, że nazwa tej miejscowości - pierwotnej siedziby rodziny Ustrzyckich - brzmiała początkowo Ustrzyk, jak zapisano w roku 1566: "w konczu wszi Vstryk". Pochodzi ona od ukraińskiego wyrazu ustrik - "miejsce zlewu dwu rzek, potoków".

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na gazetawroclawska.pl Gazeta Wrocławska