Krzyże Wolności i Solidarności dla opozycjonistów. Uroczystość we wrocławskim Ossolineum

Uroczystość w Ossolineum poprowadził dyrektor oddziału Instytutu Pamięci Narodowej dr hab. Kamil Dworaczek. W imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Andrzeja Dudy, uhonorowania odznaczeniem dokonał zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr hab. Krzysztof Szwagrzyk. Poza osobami odznaczonymi, w wydarzeniu uczestniczyli także m.in. dr Łukasz Kamiński - dyrektor Zakładu Narodowego Ossolineum, Marcin Krzyżanowski – wicemarszałek województwa dolnośląskiego oraz przewodniczący regionu Dolny Śląsk NSZZ „Solidarność” Kazimierz Kimso.

Do zgromadzonych prof. Krzysztof Szwagrzyk mówił:

- Przyznanie państwu tego wysokiego odznaczenia to wyraz uznania państwa polskiego dla patriotycznej postawy. To także symbol pamięci doznanych przed laty represji i krzywd. To pamięć o zatrzymaniach, aresztowaniach i przesłuchaniach, wyrokach sądowych, jakie wówczas zapadły.

Podkreślił, że odznaczeni prowadzili antykomunistyczną działalność nie tylko we Wrocławiu, ale także na Ziemi Kłodzkiej, Chocianowie, Dusznikach-Zdroju, Jeleniej Górze, czy Złotoryi.

W imieniu odznaczonych głos zabrał Roman Gorzkowski, który dziękował za odznaczenie, ale jednocześnie zadeklarował, że jest to również duże zobowiązanie.

- Bez przerwy wracam pamięcią do wydarzeń, w których uczestniczyliśmy już około 40 lat temu. Te zdarzenia zmieniły całe nasze życie. Pamiętamy jak w tamtych czasach uczyliśmy się wolności, demokracji i niepodległości. Wydawało się nam, że po roku 1989 już nie będzie większych problemów z realizacją wartości, o które walczyliśmy. Te odznaczenia są dla nas zobowiązaniem. To może być dziwne, bo powinniśmy w tym wieku spokojnie odpoczywać na emeryturze ciesząc się z dzieci i wnuków, ale ówczesna młodzież gdzieś odpłynęła, wybrała swoje ścieżki. Patriotyzm, niepodległość, demokracja są niemodne. Zainteresowanie historią i jej znajomość są znikome. A więc w miarę swoich sił i możliwości, pomimo wszystko, powinniśmy wrócić do definicji, nie wstydzić się kultywowania tradycji, wartości konserwatywnych. Może niektórymi młodymi ludźmi wstrząsną skutki zmian, które wokół nas się dzieją. Miejmy taką nadzieję.

Po uroczystości prof. Krzysztof Szwagrzyk powiedział nam o randze tego oznaczenia:

- Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony w 2010 roku. Wielu mówi, że to bardzo ważne odznaczenie państwowe i szkoda, że nie powstało wcześniej, bo gdyby to było już w latach 90-tych, to uhonorowanych byłoby wielu tych, którzy w międzyczasie odeszli. Ten medal ma, mimo że tak późno powstał swoją ogromna wartość dziś. W ciągu tych 13 lat od chwili jego ustanowienia Krzyżem Wolności i Solidarności zostało odznaczonych w Polsce bisko 10 tysięcy osób. Często są to osoby, które nie mają innych odznaczeń. I ten Krzyż Wolności i Solidarności jest jedynym dowodem na to, że w latach 70 i 80-tych podjęli walkę o wolną Polskę często płacąc bardzo wysoką cenę osobistą za tę walkę. Na takich uroczystościach jak dziś podkreślam, że Polska pamięta, którzy przed laty o nią walczyli.

Zapytaliśmy też wiceprezesa IPN o to, jak zapatruje się na głosy niektórych polityków mówiących o likwidacji Instytutu:

- Od 23 lat groźby mówiące o likwidacji Instytutu Pamięci Narodowej istnieją w przestrzeni publicznej i co jakiś czas różni politycy, rożne media, różne środowiska je wypowiadają. Przyzwyczailiśmy się już do tego wokół IPN taka atmosfera istnieje i te ostatnie wezwania mówiące nie są niczym innym. Nauczyliśmy się już pracować w trudnych warunkach i tę naszą misję będziemy realizować bez względu na to, jakie osoby i środowiska będą domagały się likwidacji IPN. Realizujemy misję Państwa Polskiego i w tej misji przyświeca nam szczytny cel – upamiętnienie polskich bohaterów, rozliczenie zbrodniarzy, upowszechnienie wiedzy o polskiej historii.

O wspomnienie minionych czasów poprosiliśmy także jednego z nagrodzonych Krzyżem Wolności i Solidarności Leszka Nowaka.

- Jestem od 1980 roku w Solidarności i z tym się wiąże wszystko to, co się działo czyli stan wojenny, internowanie. Dzisiejszy dzień jest takim podsumowaniem również tego czasu do 1989 roku. Pracowałem w bardzo trudnej instytucji, bo w teatrze i z jakąś konsekwencją, bo byłem internowany w Rawiczu. To podsumowanie kawałka życia, również mojej rodzinny, bo oni musieli wszystko znosić to, co dotykało mnie w stanie wojennym. To był też taki czas, kiedy doszło do weryfikacji ludzi i postaw. Wielu moich kolegów wyjechało. Najważniejsza była Solidarność, gdyby nie ona i motyw solidarności, który mi zawsze towarzyszył i gdyby nie ludzie Solidarności, którzy zawsze byli obok, to nie stać by mnie było na odwagę w jakichś trudnych momentach, a takie były czy podczas przesłuchań czy innych trudnych momentach. Ja dzisiaj jestem szczęśliwym człowiekiem, bo jest tu moja rodzina – dwie moje córki, żona. Dzisiaj jest trudny czas i musimy zmierzyć się z takim faktem, jak próba likwidacji IPN-u. Wszyscy ludzie związani z Solidarnością i opozycją powinni obronić ten Instytut. Dzisiaj nasz obowiązek jest taki sam, jak wtedy w 1980 roku, stanąć w obronie Instytutu Pamięci Narodowej.

Prowadzący uroczystość dyrektor wrocławskiego Oddziału IPN-u dr Kamil Dworaczek powiedział nam:

- Uważam, że wolna Polska musi wyróżniać swoich bohaterów, osoby które przyczyniły się do tego, że Polska stała wolnym, demokratycznym krajem. Bez takich ludzi, jak tych, których odznaczyliśmy nie byłoby to możliwe. Państwo musi nadrabiać zaległości w tej materii i wyróżniać tak wysokim odznaczeniem jakim jest Krzyż Wolności i Solidarności. Cieszę się, że IPN ma duży wkład w to, żeby te osoby były wyróżnione

.

Dlaczego na miejsce uroczystości wybrano Ossolineum?

- Zakład Narodowy im. Ossolińskich udostępnia przestrzenie dla takich uroczystości. Podkreślam, że my dokumentujemy całą historię walki o wolność. Nie tylko historię powstań XIX wieku, nie tylko walkę jaka towarzyszyła odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, nie tylko II wojnę światową, migrację po wojnie, ale dokumentujemy także czas działania opozycji antykomunistycznej. Z czasów Solidarności mamy bardzo cenne zbiory i zależy nam na tym, żeby takie osoby jak dzisiaj odznaczeni, były honorowane, były widoczne i ich zasługi były przypominane - mówi dyr. Łukasz Kamiński.

• Józef Wojciech Adamski
• Zenon Babiarz
• Stanisław Błądek
• Ksiądz Andrzej Buryła
• Roman Adam Gorzkowski
• Tadeusz Gregorasz
• Jerzy Hofman
• Janusz Stanisław Jachnicki
• Paweł Jan Knap
• Władysław Kumik
• Janusz Mieczysław Lewandowski
• Leszek Zdzisław Nowak
• Marek Lesław Piszczałka
• Robert Franciszek Prus
• Tadeusz Trojan
• Stanisław Bogdan Wesołowski
• Jacek Mariusz Wilczak
• Zygmunt Wolski
• Roman Mirosław Wróblewski

Pośmiertnie odznaczeni zostali: Renata Helena Kowalewicz i Stanisław Tomkiewicz.

Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm 5 sierpnia 2010 roku. Po raz pierwszy przyznano go w czerwcu 2011 roku, przy okazji obchodów 35. rocznicy protestów społecznych w Radomiu. Krzyż nadawany jest przez Prezydenta RP,
na wniosek prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej, za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w PRL. Pierwowzorem Krzyża Wolności i Solidarności jest Krzyż Niepodległości z II RP.

Ponadto wręczono też dwa medale Reipublicae Memoria Meritum. Są one nadawany instytucjom, organizacjom i osobom fizycznym za wybitne zasługi w działalności publicznej i społecznej dla upamiętnienia historii Narodu Polskiego w latach 1917-1990 oraz wspierania IPN w działalności naukowej i wydawniczej. Medale otrzymali: Wojciech Krupa i Marek Nowak.