Kobiety niezapomniane, czyli...

Co się dzieje, gdy na to samo hasło zamyka oczy kobieta? No, właśnie, co się dzieje...
Nooo, może... powstać książka "Niezapomniane kobiety", którą wydała właśnie warszawska Muza, oficyna bardzo zacna i z długą artystyczną tradycją. Nie mogę zrozumieć, co musiało się zdarzyć w gronie zamieszanych w to przedsięwzięcie pań, że oprawiono owe portrety polskich dam nieprzeciętnych w tak koszmarną i kompletnie nieczytelną okładkę.

Wolę jednak żyć w przekonaniu, że okładka nie decyduje o wartości książki. Napiszę tak: jeśli nie macie pomysłu na gwiazdkowy prezent dla kobiety zadającej sobie najróżniejsze pytania o życiu, to jest to bardzo dobry dla niej prezent. Potraktujcie to, co teraz napiszę, jako beczkę miodu. Dziegciu dodam na końcu.

Pierwszy portret, Tekli Bądarzewskiej, prawie nikomu nieznanej polskiej kompozytorki z dziewiętnastego wieku, której "Modlitwę dziewicy" potrafi zanucić cała... Japonia, powala swoim irracjonalizmem i nieprzewidywalnością. Parę kartek dalej mamy tryptyk zakonny: portrety Róży Czackiej, Marceliny Darowskiej i Anieli Godeckiej. To piękny temat na rozmowę: co religia może uczynić z człowieka? Albo: czy będąc mateczką dla wielu dzieci, można nie być matką dla własnej córki?

Połknąłem z przyjemnością, też ze względu na talent literacki Magdaleny Grochowskiej, opowieść o szarej eminencji paryskiej "Kultury" Zofii Hertz i równie barwną historię o Annie Iwaszkiewiczowej napisaną przez byłą wrocławiankę Alę Albrecht. Wśród tych portretów, napisanych ze swadą i lekkością pióra, nie mogło zabraknąć Krysi Gucewicz i jej szkicu o Marii Kalergis. Z przyjemnością wielką do tego grona dopisuję portret Haliny Konopackiej autorstwa mojej redakcyjnej koleżanki, którą doskonale Państwo znacie, nie tylko ze świetnych i mądrych wywiadów - Kasi Kaczorowskiej.

Wybieram z tych czterdziestu jeden portretów te dla mnie najciekawsze wśród wielu barwnych postaci, jak Irena Krzywicka oglądana przez Joannę Solską czy dzieje jedynej kobiety zamordowanej w Katyniu - pilotki Janiny Lewandowskiej - opisane przez Magdalenę Trojanowską. Wreszcie wrocławianka, himalaistka Wanda Rutkiewicz pokazana z różnych stron przez Katarzynę Kolendę-Zaleską. Pewnie na palcach jednej ręki można wyliczyć osoby znające historię polskiego asa wywiadu w spódnicy - Krystyny Skarbek, napisaną przez Jolantę Pieńkowską.

To mój wybór, ale pewnie wiele osób zainteresują portrety siatkarki Agaty Mróz czy miotaczki Kamili Skolimowskiej albo dziennikarki i senator Krystyny Bochenek i bohaterki Solidarności Anny Walentynowicz, które zginęły pod Smoleńskiem, albo artystek legendarnych: Hanki Ordonówny, Heleny Modrzejewskiej, Poli Negri i Gabrieli Zapolskiej. I to nie koniec wyborów...

Nie wszystkim paniom autorkom udało się stanąć na wysokości zadania. Mózg rozmiękczają takie "oryginalne" otwarcia tekstu: "Lucyna Ćwierciakiewiczowa nie była postacią tuzinkową, o nie" - to tak, jakby reszta bohaterek tej książki to były szare myszki, albo "Dla mnie Ona zawsze będzie niezapomniana, bo miałam ten zaszczyt znać ją osobiście" - tak zaczyna się opowieść o Agnieszce Osieckiej napisana przez celebrytkę. Kuriozalny jest życiorys dziennikarki z poetką Haliną Poświatowską w tle.

Klucz wyboru trudny jest do odgadnięcia, poza tym, że żadna z pań już nie żyje.

Zamknąłem oczy jeszcze raz i czyj portret mi wyskoczył? Kalina Jędrusik z dużym dekoltem. Kobieta niezapomniana. Gdybym tak jeszcze trochę pozamykał oczęta, to wyszłaby mi druga książka ze słynnymi trupami płci żeńskiej.