Jan Miodek: KGHM Polska Miedź SA

Producentów - _bo określenie to odnosi się do skrótu _KGHM, _którego głównym członem jest rzeczownik rodzaju męskiego _Kombinat. _Tenże skrót jest już całkowicie zleksykalizowany, odbierany jak samodzielny wyraz, ale jego sytuacja gramatyczna jest - można to tak określić - komfortowa, bo nie tylko ów główny człon _Kombinat _jest słowem rodzaju męskiego, ale podtrzymuje ten rodzaj również wygłos "-em". I w tekstach oficjalnych, i w żywej mowie budujemy dlatego wyłącznie konstrukcje typu _KGHM załatwił, KGHM zatrudnił, KGHM wybrał.

Z taką poręcznością nie mamy do czynienia, gdy skrót nie jest jeszcze zleksykalizowany, a jego nadrzędny człon ma inny rodzaj gramatyczny niż wygłos, np. PAN (Polska Akademia Nauk) _czy _WSP (Wyższa Szkoła Pedagogiczna). _W tekstach oficjalnych pojawiają się wtedy na ogół syntagmy typu _PAN zorganizowała (bo Akademia) i WSP przyjęła (bo Szkoła), w potocznych natomiast, budowanych spontanicznie PAN zorganizował (bo PAN _jak _kapitan, szlaban, kaftan, stan) i WSP przyjęło (bo -pe _jak _pole, słońce, podwozie, stworzenie).

Wracając zaś do pełnej nazwy KGHM Polska Miedź SA, _powiedzmy teraz dobitnie, że w niej głównym, nadrzędnym członem jest ów zleksykalizowany skrót _KGHM _i jego męskiemu rodzajowi należy podporządkowywać wszystkie związki składniowe: _KGHM Polska Miedź SA załatwił..., KGHM Polska Miedź SA zatrudnił..., KGHM Polska Miedź SA wybrał... _itp. - tak jak powiemy i napiszemy _Klub Sportowy Wisła powstał w Krakowie w r. 1906 (a nie: "powstała"), Stowarzyszenie Caritas kierowało pomocą (a nie: "kierował" czy "kierowała" przy uwzględnieniu żeńskiego rodzaju łac. słowa caritas "miłosierdzie"). _KGHM, Klub, Stowarzyszenie _to człony główne - powtórzmy, _Polska Miedź SA, Wisła, Caritas _natomiast to człony nawiązujące do głównych, będące ich dodatkowymi określeniami - nazwami.

W zapisie z Wikipedii skrót Spółki Akcyjnej _ma dwie kropki: _S.A. _Nie mam o to pretensji, bo taka postać znalazła się w "Słowniku poprawnej polszczyzny" z r. 1973. Najnowsze jednak leksykony ortograficzne - z "Wielkim słownikiem ortograficznym PWN" z r. 2010 pod red. prof. Edwarda Polańskiego na czele (wraz z prof. Jerzym Podrackim byłem jego recenzentem) - zalecają pisownię _SA - _tak jak _UJ, UW, UMCS, UAM, PO, PSL, USA, RFN, RPA, RWE, RPP, AWS, AWF, WKS, ŁKS, GKS, podporządkowując ją nadrzędnej zasadzie bezkropkowej postaci skrótów literowych.