Dolnośląskie miasto z najgorszym smogiem w Polsce. W niechlubnym rankingu jest też nasze uzdrowisko

Ranking, dotyczący najbardziej zanieczyszczonych miast w Polsce w 2021 roku, otwiera dolnośląska Nowa Ruda.

- Jak widać Wrocław czy Kraków nie są już nawet w pierwszej dziesiątce - mówi Krzysztof Smolnicki. - Wiemy też, że podobnych miejsc, być może o jeszcze większym zanieczyszczeniu jest na Dolnym Śląsku więcej. Są to głównie małe i średnie miejscowości, głównie na południu województwa. Tylko, że tam nie dokonuje się pomiarów, które mogłyby to wykazać.

Pomiary pomogły ustalić, że we wspomnianej Nowej Rudzie smog utrzymywał się w 2021 roku przez 95 dni. Miasto znalazło się także na szczycie listy z największym rocznym stężeniem pyłu PM10 w powietrzu. Najsmutniejsze jest jednak to, że Nowa Ruda wygrała także w rankingu na najwyższe roczne stężenie benzo(a)pirenu, składnika papierosów, który jest substancją rakotwórczą. Norma krajowa stężenia benzo(a)pirenu wynosi 1 nanogram na metr sześcienny. Nowa Ruda przekroczyła ją o 1,5 tysiąca procent. Gdyby zaś wziąć pod uwagę normy WHO, to przekroczyłaby tę normę o 14 tysięcy procent!.

Smog zalega głównie w kotlinach górskich.

- To się bierze częściowo z uwarunkowań fizjograficznych - tłumaczy Smolnicki. - Są to miasta w dolinach, z gęstą zabudową, bez przewiewu. Ale, niestety, smog zaczyna się od palenia w piecach byle czym w niedocieplonych budynkach.

Niestety, do takich miejscowości zalicza się także, o ironio, Szczawno-Zdrój, które na liście znalazło się jako jedno z trzech uzdrowisk, obok Rabki-Zdroju, i Goczałkowic-Zdroju.

- Obliczono, że gdyby usunąć ze Szczawna-Zdroju wszystkie "kopciuchy", to i tak smog przekraczałby normę, bo zanieczyszczenie dociera tam z sąsiednich miejscowości - mówi Krzysztof Smolnicki. - Dlatego rozwiązań samorządy powinny szukać kompleksowo, wymieniając "kopciuchy" i wspierając docieplanie domów.

Ustawa antysmogowa obowiązuje na Dolnym Śląsku od roku 2018. Ale w dobie problemów z energią, wywołanych wojną na Ukrainie, ludzie będą znów sięgać po węgiel brunatny, co spowoduje smogowy problem.

- Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (w naszym województwie koordynowany przez Dolnośląski Urząd Marszałkowski - red.) to inicjatywa, która uświadomiła wszystkim skalę problemu. Wiele samorządów miejskich zrozumiało jego istotę i złożyło projekty w ramach FST. My w Nowej Rudzie mamy przywilej testowania tego systemu i przecierania ścieżek, ponieważ pierwsi skorzystaliśmy z odbywającego się etapami projektu - mówi Jerzy Dudzik z Urzędu Miejskiego w Nowej Rudzie.

W tej strefie właśnie znajdują się miasta na południu i w centralnej części naszego województwa.

- Subregion wałbrzyski, do którego należy Nowa Ruda, ma szansę na blisko 2 mld zł z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Trzeba łączyć projekty zmniejszające emisje CO2 z ambitnymi projektami termomodernizacji i wymiany źródeł ciepła na pompy ciepła i OZE. I to wymaga solidnego wsparcia, szczególnie w obszarze ubóstwa energetycznego – dodaje Radosław Gawlik ze stowarzyszenia Eko-Unia.

A co z Wrocławiem?

Wygląda na to, że Wrocław poradził sobie po części z problemem. Alarm Smogowy ocenia, że w dużej mierze ma znaczenie fakt, że w mieście działają organy samorządowe i pozarządowe, które uświadamiają mieszkańcom znaczenie smogu dla ich zdrowia.

- Fundusz regionalny, fundusze centralne, Narodowy Fundusz Czyste Powietrze i zasoby własne gmin. Możliwości finansowania zmian źródeł ciepła jest wiele. Wiemy, że ludzie nie mają świadomości, że mogą wymienić piec, ale także nie wiedzą, po co powinny to zrobić - zauważa Radosław Gawlik. - Potrzebujemy biur czy instytucji doradczych i edukacyjnych, które pokażą na przykładach, że ekologiczne źródła energii są nie tylko zdrowe ale i tanie.

Dla przykładu, koszt energii za miesiąc w domu, który płaci dziś 300 złotych za ogrzewanie, przy fotowoltaice i pompie ciepła spadnie do 24 złotych.

Jeśli zauważysz, że Twój sąsiad pali odpadami, a przede wszystkim plastikiem, który może zawierać zabójczy dla człowieka chlor, nie bój się zwrócić mu uwagi. Jeśli to nic nie da, wezwij odpowiednie służby: policję lub straż miejską. Zrób to dla własnego dobra i zdrowia Twoich bliskich.