Prof. Maciej Janeczek, kierownik Katedry Biostruktury i Fizjologii Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu i specjalista z dziedziny archeozoologii bez wahania tłumaczy, że symbolika zwierzęca dotycząca świąt wielkanocnych wynika z ich powiązania z okresem równonocy wiosennej.
– Dzień wydłuża się, noc skraca, przyroda budzi się do życia z zimowej hibernacji. To zjawisko było obserwowane przez ludzi od wieków i siłą rzeczy znajduje swoje odzwierciedlenie w mitologii – opowiada profesor.
Przywołuje sumeryjski mit o Dumuzim i Inanie, staroegipski o Ozyrysie i Izydzie, czy grecki o Demeter i jej córce Korze, która stając się żoną boga podziemi Hadesa zmieniła imię na Persefona.
- Wszystkie te mity opowiadają nam o śmierci i ponownych narodzinach, wprost odwołując się świata przyrody. Wielkanocna symbolika jest swoistą mieszanką znaczeń pogańskich i judaistycznych - dodaje prof. Janeczek.
Baranek – kogo symbolizuje?
Baranek symbolizuje Jezusa – jego ofiarę na krzyżu, ale też Dobrego Pasterza, który dba o swoje owce. Jest zakorzeniony nie tylko w słowach Jana Chrzciciela, który do swojego kuzyna powiedział, że jest barankiem ofiarnym.
– Baranek jest symbolem niewinności, czystości. Jezus został zabity w czasie święta Pesach, które obchodzone jest na pamiątkę ucieczki Izraelitów z Egiptu. Żydzi na progach swoich domostw zaznaczyli krwią z ofiarnego baranka ślad. W ten sposób dawali znać Jahwe, by je ominął i nie zabijał ich pierworodnych synów, a kierował swój gniew na Egipcjan – wyjaśnia M. Janeczek.
Jajko – co oznacza?
Kolejnym symbolem kojarzonym z Wielkanocą jest jajo – równie uniwersalny symbol związany także ze starożytnymi religiami np. hinduizmem. Z jaja narodził się Brahma, ale też z jaja wykluła się Helena Trojańska.
– Pisanki znano już w Sumerze. W starożytnym Egipcie jajo było symbolem boga Ptaha, a chrześcijaństwo łączy je z wizytą Marii Magdaleny u cesarza Tyberiusza. Jest apokryf opowiadający o tym, że prezentowała ona cesarzowi nowinę o zmartwychwstaniu Jezusa. Tyberiusz zaś powiedział jej, że prędzej jajko przybierze kolor czerwony niż on uwierzy w jej historię. No i jajo na jego oczach stało się czerwone – uśmiecha się prof. Janeczek.
Jajko jest najdoskonalszym wytworem natury. Ma w sobie wszystkie substancje niezbędne do stworzenia nowego, żywego organizmu.
- Nie ma żadnych przeciwwskazań do zjadania jaj, a najzdrowsze są te na miękko, gotowane 4-5 minut. Nie ma w przyrodzie równie doskonałego surowca jak jajo - przekonuje prof. Tadeusz Trziszka z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, autor kilkuset prac naukowych o technologii żywności, ekspert technologii drobiu i jaj.
Informuje, że wszystkie substancje niezbędne do stworzenia nowego organizmu, nowego życia i do jego ochrony są w jaju. W tej niewielkiej skorupce są wszystkie bioaktywne substancje niezbędne do stworzenia życia. Fenomenem jest, że wystarczy energia cieplna, by to życie uruchomić!
- Skoro z jaj może powstać życie, to można te substancje wykorzystać także do ratowania życia, do walki z chorobami cywilizacyjnymi. Ważące 60 gram jajo kurze dostarcza nam 90 kcal energii, 25% niezbędnych, doskonale zbilansowanych aminokwasów, związków mineralnych i witamin - dodaje prof. Trziszka.
Zaznacza, że w żółtku są substancje, które np. w zakażeniach przewodu pokarmowego mogą zastępować terapię antybiotykową, w tym fosfolipidy, które nie występują w żadnych roślinach.
Dlaczego zajączek zostawia prezenty?
Jego pojawienie się w tym katalogu jest niejasne, choć symbolizuje siły witalne i płodność. Część badaczy łączy go przedchrześcijańskim świętowaniem równonocy i boginią Eostre, nazywanej też z germańska Ostarą.
Według jednej z legend, szła łąką, kiedy znalazła rannego ptaszka. Wzięła go na ręce i ratując mu życie, zamieniła w zająca.
– Przemiana nie była ostateczna, bo ten zając zachował zdolność składania jajek i w podzięce wręczył bogini jedno, złożone przez siebie. O tej bogini po raz pierwszy napisał Beda Czcigodny, mnich żyjący w VIII wieku w Nortumbrii. Można więc ostrożnie przyjąć, że ten mit jest pochodzenia anglosaksońskiego lub nordyckiego. Inne światło na miejsce zajączka w wielkanocnej symbolice rzuca przekonanie, że to zwierzę śpi z otwartymi oczami, w co długo wierzono. I ten sen z otwartymi oczami miał sprawić, że to właśnie zając jako jeden z pierwszych widział zmartwychwstanie Jezusa – opowiada prof. Janeczek.
Kurczak łączy się z jajkiem
Na świątecznej liście jest jeszcze kurczaczek – oczywiście wykluty z jaja, ale też symbolizujący słońce i narodziny nowego życia.
Tradycja umieszczania kurczaczka w koszyczkach ma wiejskie korzenie. Gospodarze chcieli podkreślić wagę narodzin nowego życia oraz wiosny. Żółty kolor pisklęcia w obrzędowości słowiańskiej wiązany był ze słońcem i jego twórczą mocą. Po przyjęciu chrześcijaństwa pisklę stało się dla chrześcijan symbolem przezwyciężenia śmierci przez Zmartwychwstałego Chrystusa.
Jak czytać kolory szlaków turystycznych?
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?