GRUPA GLOSKOWA

Pisałem już kiedyś w "Rzeczy o języku", że przymiotnik ubogi nie znaczy tyle, co "będący u Boga", choć taka jego interpretacja etymologiczna jest kusząca - zwłaszcza dla teologów. W formie tej mamy przedrostek u- w dawnej funkcji zbliżonej do przeczenia i cząstkę bog-, kryjącą w sobie pierwotne znaczenie "szczęście, majętność". Ktoś ubogi zatem to "ktoś owego szczęścia, majętności pozbawiony, biedny" (te same treści tkwią w takich pokrewnych formacjach, jak ubożutki, ubożuchny, ubożyć, ubóstwo).

Dyktando przygotowane przez profesora Jana Miodka - to już tradycja Dolnośląskiego Festiwalu Nauki. Dziś Jan Miodek już po raz czwarty sprawdzał jak radzimy sobie z językiem polskim. Tym razem dyktando profesora Jana Miodka dostępne jest online. Wybitny językoznawca zatytułował je "Co nieco o zagorzałym użytkowniku Twittera z Dolnego Śląska". Włączcie film i sprawdźcie, jak sobie poradzicie. Poniżej znajdziecie tekstowi zapis dyktanda. Czy jest ktoś, kto nie zrobi żadnego błędu?

Za pośrednictwem naszych fanpejdży poprosiliśmy was o wzięcie udziału w plebiscycie. Zapytaliśmy, które polskie słowo jest najpiękniejsze. Liczba odpowiedzi nas zaskoczyła. Wyłonienie zwycięzcy wcale nie było takie proste – najpierw musieliśmy z mnóstwa odpowiedzi wybrać półfinalistów, a następnie zorganizować kolejne głosowanie. Dzięki temu poznaliśmy zwycięzcę konkursu. Jak się okazuje, Polacy za piękne słowa uważają te, które kojarzą im się z pięknymi zjawiskami. Przedstawiamy wyniki konkursu wraz z komentarzem prof. Miodka.

Minęła 10. rocznica pojawienia się "Słownika polsko@polskiego" na antenie TVP Polonia. Nowy odcinek zobaczysz już dziś. Program z profesorem Janem Miodkiem przeszedł wiele zmian, musiał dostosować się do zmieniającej się rzeczywistości, ale pomimo przeciwności wciąż jest z widzami w kraju i za granicą, a co najważniejsze - nieustannie rozpala miłość do polszczyzny. Jest też wizytówką samego Wrocławia i naszego uniwersytetu.

Od 15 listopada w tramwajach linii 6 i 7 będzie można usłyszeć głos profesora Jana Miodka. Znany językoznawca będzie czytał nazwę przystanku "Uniwersytet Wrocławski".

Za nami uroczyste obchody 25-lecia Regionalnej Rady Olimpijskiej, w których uczestniczył prezes PKOl-u Andrzej Kraśnicki. Pamiątką po nich mają być nowe obiekty sportowe Uniwersytetu Wrocławskiego, które będą nosić imię Dolnośląskich Olimpijczyków.

- Zwierzał mi się ostatnio pewien starszy pan, że usłyszał od koleżanki swego wnuka o zdaniu przez nią „ajbika”. Wstyd mu było spytać, o co chodzi, więc dopiero po wizycie dziewczyny zagadnął wnuka i dowiedział się, że chodzi o „międzynarodową maturę”, dowcipnie pod względem morfologicznym spolszczoną - pisze profesor Jan Miodek

Gdybym miał wymienić słowa współczesnej polszczyzny, które ciągle poszerzają zakres swej używalności, na pewno wymieniłbym rzeczownik pokład. Przez kilkadziesiąt lat życia był on dla mnie „stałym pomostem między burtami statku”, a w moich złożach frazeologicznych obecne były takie dobrze wszystkim znane konstrukcje, jak np. dolny pokład, górny pokład, pokład główny – „wodoszczelny pokład biegnący nieprzerwanie przez całą długość statku” czy wszyscy na pokład! – „wezwanie całej załogi statku do wyjścia na pokład w sytuacji nagle tego wymagającej”.

- Bliżej mi uczuciowo do potocznej cefałki, nawiązującej w wymowie do owych „ce” i „fał”, niż do podszytego snobizmem „si-wi”, którego nie użyłem jeszcze ani razu w życiu - pisze w swoim felietonie dla GazetaWroclawska.pl językoznawca, prof. Jan Miodek.

Profesor Jan Miodek ogłasza: powstały nowe słowa. To "dzbanizm" i "dzbaniara". To oczywiście pochodne młodzieżowego słowa roku jakim ogłoszono wyraz "dzban". - I tak "dzbanizm" to wyraz opisujący zachowanie dzbana, a "dzbaniara" - słowo odnoszące się do kobiet - tłumaczy profesor. Przeczytaj cały felieton Jana Miodka.

W jednym z tekstów publicystycznych czytam: „Należy rozumieć, że to zwietrzałe sprawy, które już nikogo nie interesują, po prostu ziew”. A w pewnym wywiadzie: „Już słyszę ten ziew antyPISu”. W innym tekście publicystycznym: „Nie rozumiałem z tego zupełnie nic, ale było to strasznie nieprzyjemne doświadczenie – ten perwers odpowiada za mój dystans do każdej religii”. I jeszcze internetowy wpis: „Jest pokazywany do porzygu”.

Cyprian Kamil Norwid (1821-1883) jest autorem chyba najsłynniejszych w polskim obiegu komunikacyjnym skrzydlatych słów związanych z pięknem: „Bo piękno na to jest, by zachwycało do pracy, praca – by się zmartwychwstało”, „Cóż wiesz o pięknem? – Kształtem jest miłości” – napisał w roku 1851 w „Promethidionie”. Nie ukrywam, że pod wpływem poety równie często jak o „zapale do pracy” mówię o „zachwyceniu do pracy”.