Kryzysowe ABC: co robić, gdy z dzieckiem/uczniem dzieje się coś niepokojącego

Osoba doświadczająca kryzysu może mu zaprzeczać i wypierać pojawiające się symptomy np. brak energii do działania. Nie sprawi to jednak, że kryzys dzięki temu zniknie. Zamiast tego, przybiera formę utajoną. Gdy pojawią się inne trudne sytuacje, kryzys zacznie się kumulować, przybierać na sile i za jakiś czas problemy mogą uderzyć ze zdwojoną mocą.

Często zdarza się również, że sporo osób próbując uciec od problemów lub złagodzić emocjonalne cierpienie, sięga po używki, a to prosta droga do uzależnienia. By zapobiec nasileniu kryzysu u nastolatka ważna jest obserwacja jego zachowania. Jeśli będzie ono niepokojące, powinno się porozmawiać o problemie z dzieckiem, a gdy zajdzie taka potrzeba, interweniować u specjalistów.

Kryzys nastolatka należy rozpatrywać kompleksowo, bo może dotyczyć zarówno zachowania, emocji, jak i sfery fizjologicznej. Każdy ma swoją wytrzymałość i wraz z narastaniem trudności, istnieje ogromne ryzyko, że dojdzie do załamania.

Dlatego ważne jest, by zanim pojawi się poważny problem, zwracać uwagę na mniejsze sygnały. Kryzys rzadko zaczyna się nagle nie mając podłoża we wcześniejszych doświadczeniach. Jeżeli młody człowiek przez długi czas ma obniżony nastrój, trudno mu się zmotywować do codziennych aktywności i nauki, a ponadto cechuje go rezygnacja i trudności w radzeniu sobie z emocjami, to znak, że potrzebuje pomocy.

Nie wolno też ignorować sytuacji, w których dziecko skarży się na różnego rodzaju dolegliwości fizyczne. Może to dotyczyć bólu brzucha, głowy czy pleców. Problemy ze snem, ale też nadmierna senność, problemy z porannym wstawaniem czy długie przesiadywanie w nocy, również powinny zwrócić uwagę rodziców. Zaburzenia łaknienia, brak apetytu lub objadanie się są bardzo ważnym sygnałem świadczącym o tym, że z dzieckiem dzieje się coś niepokojącego.

Każda zmiana w dotychczasowym zachowaniu i funkcjonowaniu dziecka powinna zwrócić uwagę rodziców oraz nauczycieli. Nie warto zwlekać i odkładać rozmowy z nastolatkiem, licząc na to, że problem zniknie. Podstawą komunikacji z drugim człowiekiem jest rozmowa. Nie wykład, nie monolog, a właśnie szczera, empatyczna, troskliwa, nieoceniająca rozmowa, dająca szansę na to, że dziecko się otworzy i podzieli problemami, które doprowadziły go do kryzysu. Najważniejsza zasada podczas takiej rozmowy to mniej mówić, więcej słuchać. To co usłyszymy od dziecka należy traktować poważnie, nawet jeśli z punktu widzenia osoby dorosłej te problemy wydają się błahe. Dorośli nie mogą umniejszać problemom dzieci, ich obowiązkiem jest przyjąć, że dla nastolatków te problemy są ważne i na danym etapie życia – kluczowe. Trudności dziecka należy traktować jako sytuację, w której potrzebuje wsparcia, a nie karania i dyscyplinowania. Jedna rozmowa nie załatwi problemu, z dzieckiem trzeba zbudować więź, która będzie bezpieczną przestrzenią do komunikacji opartej na zaufaniu i trosce.

Nie należy wstydzić się proszenia o pomoc specjalistów – w szkole, w poradni zdrowia psychicznego, gabinecie psychoterapii. Jeśli dziecko przejawia zachowania autodestruktywne, zażywa substancje psychoaktywne, mówi o chęci odebrania sobie życia, dokonuje samookaleczeń, nie wolno zwlekać z wizytą u specjalisty. Miejsca, w których dostępna jest pomoc dla dzieci i nastolatków to między innymi ośrodki środowiskowej opieki psychologicznej i terapeutycznej, centra zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, powiatowe centra pomocy rodzinie, ośrodki pomocy społecznej i ośrodki interwencji kryzysowej. W sytuacji zagrożenia zdrowia i życia dziecka niezwłocznie należy udać się do najbliższego szpitala psychiatrycznego dla dzieci i młodzieży lub zadzwonić pod telefon alarmowy: 112.

Małgorzata Serafin, dziennikarka specjalizująca się w tematach zdrowia psychicznego. Prowadzi program na YT na temat zdrowia psychicznego, gdzie rozmawia z osobami z doświadczeniem kryzysu.

Dowiedz się więcej na zobaczczlowieka.pl