Żużel. 50 tysięcy złotych za kilka piw lub zbluzganie księgowej, czyli prawa i obowiązki

Od początku lat 90. wielu żużlowców żyło sobie w Polsce jak pączki w maśle. Prywatni przedsiębiorcy, gdy mieli taki kaprys, potrafili otwierać przed zawodnikami nie tylko serce, ale i portfel. Jak dla przykładu Zbigniew Morawski z Zielonej Góry, który lubił włożyć zawodnikowi 100 czy 200 marek pod plastron albo do kasku. Za jeden udany wyścig, ekstra. Z drugiej strony był to czas finansowej wolnej amerykanki. Jeśli zawodnik trafił na klub, którym rządzili bogacze niepewnej proweniencji, mógł pieniędzy nie zobaczyć w ogóle. Brakowało narzędzi, by je odzyskać.

Generalnie rzecz biorąc, historia speedwaya w wolnej Polsce sprowadzała się do jednego - kto kogo wydyma, kto kogo wydoi. Klub zawodnika, czy może odwrotnie. Jeszcze przed dwoma, trzema laty najlepsi zarabiali w Polsce krocie i nie mieli żadnych skrupułów, by obedrzeć upadający ośrodek z ostatniej złotówki. Skoro jest w kontrakcie, to się należy. Od kilku sezonów zarobki jednak spadają (to również widać w poniższych punktach), przynajmniej oficjalnie. A czy sytuacja istotnie się normalizuje? Czas pokaże.

Co ciekawe, "obowiązki i prawa klubu sportowego" zajmują ledwie kilka wersów. W zasadzie możemy je przytoczyć w całości (pisownia oryginalna):

§ 2 [Obowiązki klubu]
Klub zobowiązany jest do:
1) terminowego wypłacania ustalonych przez strony należności finansowych, ubezpieczenia zawodnika od następstw nieszczęśliwych wypadków w związku z uprawianiem sportu żużlowego w zakresie wymaganym przez przepisy PZM,
2) zabezpieczenie opieki szkoleniowo-medycznej w trakcie zawodów i treningów,
3) przekazania, zgodnie z odpowiednimi przepisami, na potrzeby zawodnika określonej liczby identyfikatorów dla osób zatrudnionych przez zawodnika,
4) umieszczenia na swojej stronie www odnośnika do strony www zawodnika.

§ 3 [Prawa klubu]
1. Klub ma prawo kwalifikować zawodnika do drużyny na poszczególne mecze na podstawie uzyskanych przez niego wyników sportowych.
2. W przypadkach określonych w kontrakcie, klub ma prawo ingerencji w sposób przygotowania sprzętu zawodnika do zawodów.

To tyle. Zawodowstwo. Klub płaci, klub wymaga. A że nie zawsze płaci....

"Obowiązki i prawa zawodnika" pomieszczono już jednak na 27 stronach. Uwagę zwracają choćby: kara za nieprawidłowe wykorzystanie "oznaczenia indywidualizującego zawodnika" (500 tys. zł), spadająca punktówka (w 2016 roku maksymalnie 4 tys. zł za punkt) czy też niższa niż do tej pory "maksymalna stawka wynagrodzenia wypłacana zawodnikowi startującemu w rozgrywkach o DMP jako kwota stała za wykonanie kontraktu w jedynym sezonie (150 tys. zł)."

Spore kontrowersje wzbudza nowinka regulaminowa dotycząca wypłacania punktówki za bieg przegrany w stosunku 1:5. Mianowicie w myśl nowych zapisów "zawodnikowi, który zajął w danym biegu 3 miejsce, przysługuje wynagrodzenie odpowiadające 25 % stawki za zdobyty punkt wskazanej w treści kontraktu". Kluby mają w ten sposób oszczędzać, zawodnicy są, rzecz jasna, przeciw. Bo jeśli np. zawodnik przyjechał trzeci - za dwójką rywali - po twardej, zaciętej walce przez cztery okrążenia, to też należy mu się tylko "ochłap"? Poza tym do wyniku spotkania doliczany jest punkt, a nie jego ćwierć. Niektórzy przekonują również, że spotęguje to niebezpieczeństwo na torze.

Krzywdzący wydaje się zapis, że "w przypadku meczów barażowych zawodnikowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości 25 % stawki za zdobyty punkt lub bonus wskazanej w treści kontraktu". O ile można to zrozumieć w przypadku zawodników ekstraligowych (pokłosie słabej postawy w sezonie), o tyle karać w ten sposób członków drużyny Nice PLŻ wydaje się absolutnie nielogiczne. Zwłaszcza że jeżdżą oni za duuużo mniejsze pieniądze.

Poniżej nasz wyciąg z tych obowiązków (pisownia oryginalna)
§ 4 [Obowiązki zawodnika]
1. Zawodnik jest zobowiązany do:
1) nie podejmowania żadnych działań, które mogłyby narazić na szkodę lub utratę dobrego imienia klubu, trenerów, kolegów z drużyny, pracowników klubu, działaczy, sędziów, PZM, GKSŻ oraz SE.

2) nie ujawniać osobom trzecim żadnych informacji dotyczących realizacji kontraktu,

3) prowadzenia sportowego trybu życia

5) nie podejmowania przedsięwzięć o charakterze sportowo-rozrywkowym, powodujących zwiększone ryzyko urazowości,

6) zawierania we własnym zakresie stosownego uzupełniającego ubezpieczenia asekuracyjnego z tytułu uprawiania sportu żużlowego,

7) systematycznego, bieżącego rozliczania się z materiałów pobranych z magazynu klubu - w przypadku korzystania przez zawodnika,

8) dbałości o powierzony sprzęt i mienie klubu,

12) uczestniczenia w prezentacji przed zawodami w założonym na siebie i zapiętym stroju zawodniczym (bez kasku) i plastronie,

13) wykonywania wszystkich poleceń organizatora w trakcie prezentacji przed zawodami,

14) podporządkowania się decyzjom trenera w zakresie ustalanej przez niego taktyki, w celu uzyskania najkorzystniejszego wyniku sportowego i szkoleniowego przez zespół,

17) czynnego uczestniczenia w postępowaniach przed organami PZM / SE, polegających na udzielaniu stosownych wyjaśnień i przedkładaniu żądanych dokumentów,

18) w przypadku zawodników klubów Ekstraligi: umieszczenia na swojej stronie www odnośnika do strony klubowej i strony SE w formie baneru, a w przypadku zawodników I i II ligi umieszczenia na swojej stronie www odnośnika do strony klubowej i strony www.polskizuzel.pl,

19) wykonania na swój koszt kevlaru i osłon motocykla według wzoru wskazanego przez Klub - klub zamawia kevlar oraz osłony motocykla w imieniu zawodnika i obciąża go kwotą całkowitego rynkowego kosztu produkcji kevlaru,

21) stałego podnoszenia kwalifikacji sportowych oraz do uczestniczenia
we wszelkich formach treningów i szkoleń,

22) stawienia się na żądanie klubu na trening minimum 30 minut przed zaplanowanym terminem rozpoczęcia z minimum dwoma odpowiednio przygotowanymi motocyklami oraz wyposażeniem osobistym zgodnym z wymogami FIM, FIM Europe, PZM / SE,

§ 6 [Obowiązki marketingowe zawodnika]
1. W zakresie realizacji obowiązków marketingowych, zawodnik jest zobowiązany do:
1) uzyskania pisemnej zgody klubu na zawarcie umowy ze sponsorem indywidualnym przed jej podpisaniem oraz uzyskania pisemnej zgody klubu na umieszczenie na wyposażeniu zawodnika reklamy każdego sponsora; sponsor indywidualny zawodnika nie może wchodzić w kolizję branżową ze sponsorami klubu lub SE / PZM. SE ma prawo zażądać od klubu lub zawodnika startujących w rozgrywkach o DMP udostępnienia pisemnej zgody, o której mowa powyżej, w przypadku umieszczenia na wyposażeniu zawodniczym reklamy sponsora bez pisemnej zgody klubu Zawodnik zapłaci klubowi oraz SE odpowiednio po 1/3 wartości przychodu, jaki uzyskał z tytułu tego świadczenia, jednak nie mniej niż 5000 zł dla klubu i 5000 zł dla SE.

Regulamin Przynależności Klubowej w Sporcie Żużlowym
§ 6 [Obowiązki marketingowe zawodnika]
1. W zakresie realizacji obowiązków marketingowych, zawodnik jest zobowiązany do:
c) występowania w dniu zawodów ligowych, o ile strony nie uzgodnią inaczej, na 4 godziny przed zawodami i do 2 godzin po zawodach w kurtce lub innej oficjalnej odzieży dostarczonej przez klub; powyższy obowiązek może dotyczyć wszystkich osób z zespołu zawodnika, jeżeli klub wyrazi taką wolę,

7) pozostawania do dyspozycji klubu oraz mediów po zakończeniu zawodów ligowych, przez okres co najmniej 30 minut, licząc od chwili oficjalnego zamknięcia współzawodnictwa, z tego co najmniej przez początkowe 15 minut w plastronie i kevlarze,

11) stawienia się i uczestniczenia przez min. 3 godziny w gali na początek i koniec sezonu na swój koszt w terminie i miejscu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wskazanym SE / PZM,

12) stawienia się i uczestniczenia w Dniu medialno – treningowym przed
rozpoczęciem sezonu na swój koszt w terminie i miejscu na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wskazanym klub,

13) stawienia się i uczestniczenia do sześciu razy w sezonie na swój koszt w terminie i miejscu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wskazanym odpowiednio do 3 razy przez SE i do 3 razy przez PZM w celu wzięcia udziału w akcjach i działaniach promocyjnych rozgrywek SE/PZM np. gale, prezentacje, uczestnictwo w audycji telewizyjnej albo radiowej, partycypacja w telewizyjnych programach live-stylowych, itp.,

14) stawienia się i uczestniczenia do czterech razy w roku na swój koszt w terminie i miejscu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej wskazanym
odpowiednio do 2 razy przez SE i do 2 razy PZM w celu wzięcia udziału
w akcjach i działaniach charytatywnych lig, np.: wizyta w domu dziecka,
zbiórki charytatywne, itp.,

15) uczestniczenia w wszelkich aktywnościach na torze otwartych dla
publiczności lub mediów odpowiednio w kevlarze lub stroju
klubowym zatwierdzonych na dany sezon przez właściwy dla danego
rodzaju rozgrywek podmiot zarządzający,

16) umieszczenie logotypu danego rodzaju rozgrywek o szerokości nie
mniejszej niż 40 cm na górze tylnych, lewych drzwi samochodu
wykorzystywanego do transportu motocykli, będącego w dyspozycji
zawodnika,

17) umieszczenie aktywnego linku odsyłającego do oficjalnej strony
www właściwego podmiotu zarządzającego w postaci logotypu
danego rodzaju rozgrywek o szerokości nie mniejszej niż 150px (lub
innej uzgodnionej z właściwym podmiotem zarządzającym)
umieszczonego na stronie głównej oficjalnej strony www zawodnika
oraz oficjalnych profilach zawodnika na portalach społecznościowych.

§7b [Wykorzystywanie oznaczeń indywidualizujących zawodnika bez stroju klubowego do celów komercyjnych i marketingowych]
1. Zawodnik występujący w rozgrywkach ligowych udostępnia na zasadzie wyłączności (z zastrzeżeniem praw przyznanych Klubowi na podstawie niniejszego dokumentu) odpowiednio SE (dla zawodników startujących w DMP) / PZM (dla zawodników startujących w DM I ligi i DM II ligi) swoje:
1) imię lub imiona i nazwisko;
2) pseudonim;
3) logotyp (symbol);
4) podpis utrwalony za pomocą dowolnej techniki przez osoby upoważnione przez odpowiednio SE / PZM;
5) wizerunek bez stroju klubowego utrwalony za pomocą dowolnej techniki przez osoby upoważnione przez odpowiednio SE / PZM,
a SE / PZM przysługuje prawo do wykorzystywania powyżej wymienionych oznaczeń indywidualizujących zawodnika dla wszelkich celów marketingowych i komercyjnych odpowiednio SE / PZM, związanych z działalnością statutową SE / PZM, w tym z organizowaniem i prowadzeniem współzawodnictwa sportowego w sporcie żużlowym.

10. Jeżeli zawodnik samodzielnie wykorzysta oznaczenia indywidualizujące zawodnika, o których mowa w ust 1, zapłaci na rzecz odpowiednio SE / PZM karę umowną w kwocie 500.000,00 złotych (słownie: pięćset tysięcy) za każde jednostkowe naruszenie. Zastrzeżenie kary umownej nie uchybia prawu odpowiednio SE / PZM do dochodzenia odszkodowania przewyższającego wysokość zastrzeżonej kary umownej.

§ 9 [Nieobecność zawodnika na zawodach oraz w trakcie działań marketingowych, promocyjnych i charytatywnych]

1. Nieobecność z powodu choroby zawodnika w zawodach ligowych lub innych zawodach o mistrzostwo Polski i nagrody PZM / SE, do których zostanie wyznaczony i zgłoszony oraz w obowiązkowych treningach zostanie usprawiedliwiona wyłącznie w przypadku przedłożenia wymaganego przepisami zwolnienia lekarskiego.
2. Zwolnienie lekarskie, o którym mowa w ust. 1, zawodnik zobowiązany jest dostarczyć lub przesłać faksem do siedziby klubu najpóźniej następnego dnia licząc od daty jego wystawienia.
3. W przypadku otrzymania zwolnienia lekarskiego w dniu zawodów, zawodnik zobowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o zaistniałej sytuacji menedżera, kierownika lub trenera drużyny.
4. Nieobecność z powodu choroby zawodnika w trakcie działań marketingowych, promocyjnych lub charytatywnych w terminach określonych przez SE / PZM, do których zawodnik został zaproszony, zostanie usprawiedliwiona wyłącznie w przypadku przedłożenia wymaganego przepisami zwolnienia lekarskiego na co najmniej jeden dzień przed terminem wyznaczonym do stawienia się przez zawodnika. Nie przedłożenie zwolnienia w trybie, o którym mowa w zdaniu
poprzednim, jak również dostarczonego po terminie wskazanym w zdaniu poprzednim będzie traktowane jako nieobecność nieusprawiedliwiona.

DZIAŁ IV - WARUNKI KONTRAKTU
§ 10 [Uchybienia wobec warunków kontraktu]
1. Za rażące naruszenie warunków kontraktu strony kontraktu w szczególności uważać będą takie działanie lub zaniechanie jak:
1) ze strony zawodnika:
a) pozbawienie się możliwości startu w zawodach z własnej winy,
b) nieusprawiedliwiona nieobecność lub odmowa uczestnictwa w zawodach lub ich części oraz w treningach i zgrupowaniach, na które został powołany przez klub,
c) naruszenie postanowień określonych w § 4 ust. 1 pkt 3, § 7 ust. 4,
§ 7 ust. 3, § 8 ust. 3 lub § 8 ust. 4,
2) ze strony klubu:
a) rozwiązanie lub zawieszenie działalności sportowej w trakcie sezonu
sportowego lub doprowadzenie klubu do upadłości przez jego władze.

§ 11 [Indywidualne Międzynarodowe Mistrzostwa Ekstraligi]
1. Zawodnik posiadający kontrakt z klubem Ekstraligi jest zobowiązany do uczestniczenia w zawodach lub w cyklu maksymalnie trzech zawodów o tytuł Indywidualnego Międzynarodowego Mistrza Ekstraligi organizowanego przez SE, jeżeli otrzyma nominację od SE na te zawody.
2. Zawodnik jest uprawniony do otrzymania wynagrodzenia za uczestnictwo w zawodach o tytuł Indywidualnego Międzynarodowego Mistrza Ekstraligi według następujących zasad:
1) kwota gwarantowana dla każdego zawodnika (oprócz zawodników, którzy zajmą w zawodach miejsca od 1 do 3 oraz zawodników rezerwowych) - 4000 netto,
2) 10000 zł netto za uczestnictwo w zawodach i zajęcie miejsca pierwszego,
3) 7000 zł netto za uczestnictwo w zawodach i zajęcie miejsca drugiego,
4) 5000 zł netto za uczestnictwo w zawodach i zajęcie miejsca trzeciego.
Powyższe stawki obejmują całkowite wynagrodzenie, w tym wszelkie koszty związane z udziałem w zawodach (dojazd, przygotowanie motocykli, itd.) z tytułu uczestnictwa w zawodach o tytuł Indywidualnego Międzynarodowego Mistrza Ekstraligi.

DZIAŁ V - WYNAGRODZENIE ZAWODNIKA
§ 14 [Wypłata wynagrodzenia]
1. Wypłata wynagrodzenia z kontraktu zawartego w formie umowy o pracę następuje miesięcznie z dołu najpóźniej do dnia 10 następnego miesiąca.
2. Wypłata wynagrodzenia z kontraktu zawartego w formie umowy cywilno-prawnej może nastąpić z góry za cały rok lub część sezonu.
3. W przypadku ukarania zawodnika przez organ prowadzący rozgrywki karą co najmniej 3 miesięcy zawieszenia, klub posiada uprawnienie do zmiany - w okresie obowiązywania zawieszenia - wysokości wynagrodzenia określonego w kontrakcie.

§ 16 [Zasady ustalania wynagrodzenia w kontraktach zawodowych zawodników startujących w rozgrywkach o DMP]
1. W ramach kontraktu zawodnika startującego w rozgrywkach o DMP ustala się następujące składniki wynagrodzenia zawodnika w danym sezonie:
1) kwota stała - wynagrodzenie przeznaczone na wykonanie kontraktu, z zastrzeżeniem przepisów dotyczących kontaktu amatorskiego oraz przepisów ust. 3,
2) kwota zmienna - wynagrodzenie za zdobyte punkty i bonusy, z zastrzeżeniem przepisów dotyczących kontaktu amatorskiego oraz przepisów ust. 3.
2. Ustala się Limit wydatków na zawodnika startującego w rozgrywkach o DMP w ramach poszczególnych składników wynagrodzenia:
1) maksymalna stawka wynagrodzenia wypłacana zawodnikowi startującemu w rozgrywkach o DMP jako kwota stała za wykonanie kontraktu w jedynym sezonie nie może być wyższa niż:
a) w sezonie 2014 - 200.000 zł netto,
b) w sezonie 2015 - 175.000 zł netto,
c) od sezonu 2016 - 150.000 zł netto,
2) z zastrzeżeniem pkt 3 i 5 poniżej, maksymalna stawka wynagrodzenia
wypłacana zawodnikowi startującemu w rozgrywkach o DMP jako kwota
zmienna za pojedynczy zdobyty punkt lub bonus w zawodach nie może być wyższa niż:
a) w sezonie 2014 - 4500 zł netto,
b) w sezonie 2015 - 4500 zł netto,
c) od sezonu 2016 - 4000 zł netto.
3) maksymalna stawka wynagrodzenia wypłacana zawodnikowi startującemu w rozgrywkach o DMP występującemu jako rezerwa taktyczna lub rezerwa zastępująca jako kwota zmienna za pojedynczy zdobyty punkt lub bonus w zawodach nie może być wyższa w danym sezonie niż 50% stawki określonej w pkt 2;
4) w przypadku przerwania meczu i konieczności jego powtórzenia stawka wynagrodzenia wypłacana zawodnikowi jako kwota zmienna za pojedynczy zdobyty punkt lub bonus w przerwanych zawodach wynosi 0 zł;
5) w przypadku, gdy dany bieg w meczu zakończy się wynikiem 5:1 lub
1:5 zawodnikowi, który zajął w danym biegu 3 miejsce przysługuje
wynagrodzenie odpowiadające 25 % stawki za zdobyty punkt
wskazanej w treści kontraktu;
6) w przypadku meczów barażowych zawodnikowi przysługuje
wynagrodzenie w wysokości 25 % stawki za zdobyty punkt lub bonus
wskazanej w treści kontraktu

§ 18 [Potrącenia]
1. W przypadku kontuzji Zawodnika odniesionej w zawodach innych niż mecze w ramach ligi polskiej, zawody o Mistrzostwa Polski i nagrody PZM / SE oraz zawody o Drużynowy Puchar Świata, test mecze reprezentacji Polski, z zastrzeżeniem ust. 2, Klub potrąca Zawodnikowi za każdą nieobecność w meczu ligi polskiej kwotę obliczoną według następującego wzoru: kwota stała wynagrodzenia podzielona przez łączną liczbę meczów w jakich uczestniczyła drużyna Zawodnika w danym sezonie pomnożona przez liczbę meczów w jakich nie wystartował Zawodnik.
2. W przypadku kontuzji zawodnika odniesionej w test meczu reprezentacji Polski organizowanym przez podmiot trzeci – promotora skutkującej nieobecnością zawodnika w co najmniej jednym meczu ligi polskiej, klub może dokonać potrącenia w wysokości 2,5% należnego zawodnikowi wynagrodzenia (stałego i zmiennego) za dany sezon
4. Klub ma prawo do stosunkowego obniżenia lub podwyższenia ogólnej kwoty wynagrodzenia (kwoty stałej i zmiennej) przysługującego Zawodnikowi z kontraktu na dany sezon według zasady, że odpowiednio obniżenie lub podwyższenie wynagrodzenia o 1% będzie miało miejsce w przypadku odpowiednio obniżenia lub podwyższenia o 1 miejsce pozycji zajmowanej przez Zawodnika w klasyfikacji średniej biegopunktowej publikowanej przez odpowiedni dla danych
rozgrywek podmiot zarządzający na koniec danego sezonu w stosunku
do miejsca zajmowanego przez Zawodnika w tejże klasyfikacji w sezonie
poprzednim w ten sposób, że na przykład:
a) spadek lub awans o 5 miejsc spowoduje odpowiednio zmniejszenie lub zwiększenie przysługującego zawodnikowi wynagrodzenia o 5%,
b) spadek lub awans o 10 miejsc spowoduje odpowiednio zmniejszenie lub zwiększenie przysługującego zawodnikowi wynagrodzenia o 10%,
c) spadek lub awans o 15 miejsc spowoduje odpowiednio zmniejszenie lub zwiększenie przysługującego zawodnikowi wynagrodzenia o 15%,
d) spadek lub awans o 20 miejsc i więcej miejsc spowoduje odpowiednio zmniejszenie lub zwiększenie przysługującego zawodnikowi wynagrodzenia o 20%.
Stosunkowe obniżenie lub podwyższenia ogólnej kwoty wynagrodzenia nie może być wyższe niż 20%.

§ 21 [Kary umowne]
1. Klub ma prawo nałożyć na zawodnika następujące kary umowne:
1) za niestawienie się na zawody mimo prawidłowo (otrzymanego powołania - 50.000 zł netto,2) za udokumentowane prowadzenie niesportowego trybu życia - 50.000 zł netto, (20.000 zł w wypadku klubu I ligi i 10.000 zł w wypadku klubu II ligi),
3) za naruszenie dobrego imienia i wizerunku Klubu - 50000 zł netto (20.000 zł w wypadku klubu I ligi i 10.000 zł w wypadku klubu II ligi),
4) za używanie słów powszechnie uznawanych za obraźliwe w stosunku
do działaczy Klubu, podmiotu zarządzającego, Zawodników lub Sędziów - 50000 zł netto (20.000 zł w wypadku klubu I ligi i 10.000 zł w wypadku klubu II ligi),
5) za ujawnienie informacji dotyczących realizacji kontraktu - 50000 zł netto, (20.000 zł w wypadku klubu I ligi i 10.000 zł w wypadku klubu II ligi), a nadto zostanie wszczęte postępowanie dyscyplinarne na podstawie Regulaminu Dyscyplinarnego PZM,
2. Klub i zawodnik mają prawo do ustanowienia dodatkowych kar umownych.
§ 22 [Odpowiedzialność zawodnika za osoby trzecie]

Zawodnik odpowiada dyscyplinarnie i finansowo za zachowanie i ewentualne szkody powstałe podczas zawodów, treningów oraz na terenie obiektów klubu wyrządzone przez osoby z zespołu zawodnika oraz osoby przez niego zaproszone. Zawodnik ma obowiązek podać klubowi imienny wykaz osób przez niego zatrudnionych. Osoby te powinny być ubezpieczone przez zawodnika od NW.

§ 25 [Interpretacja]
Prawo interpretacji niniejszych zasad oraz treści kontraktu przysługuje podmiotowi zarządzającemu.

Całość na www.pzm.pl