Program zamiany oświetlenia drogowego na LED-y groźny dla zdrowia? Rzecznik praw obywatelskich interweniuje

W sierpniu ubiegłego roku Ministerstwo Rozwoju i Technologii ogłosiło start Programu "Rozświetlamy Polskę". Program zakładał "oświetlenie dróg na terenie całego kraju". Według resortu "skutecznym rozwiązaniem jest wybór wysoce energooszczędnego oświetlenia LED". Jak przekonywał urzędujący wówczas wiceminister Grzegorz Piechowiak: "Zmiana opraw pomoże samorządom wygenerować oszczędności, które będzie można przeznaczyć na realizację innych projektów. Dzięki poprawie jakości oświetlenia na drogach, zwiększy się także bezpieczeństwo i komfort mieszkańców. Nie bez znaczenia są także kwestie związane z ochroną środowiska".

Problem w tym, że oświetlenie LED-owe uchodzi za nieobojętne dla ludzkiego zdrowia. Z tego powodu rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do głównego inspektora sanitarnego z prośbą o opinię dotyczącą ewentualnych zagrożeń dla zdrowia i życia. Chodziło zarówno o oświetlenie uliczne, jak i to stosowane wewnątrz pomieszczeń.

Eksperci potwierdzili, że diody LED mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla zdrowia. Wszystko za sprawą zwiększonego udziału światła niebieskiego, a także promieniowania UV.

Co prawda istnieje w Polsce norma w dziedzinie oświetlenia zewnętrznego, która określa dopuszczalne parametry światła przeszkadzającego (czyli np. LED-owego). Problem w tym że norma ta nie jest obowiązującym prawem, a jej stosowanie nie jest obowiązkowe.

Rzecznik dopytuje zatem ministra, czy, weryfikując wnioski o dofinansowanie z programu, brano pod uwagę rodzaj lamp, moc świetlówek. Minister ma również sprawdzić, czy beneficjenci byli zobowiązywani do zastosowania w swoich projektach rozwiązań zapobiegających rozpraszaniu oświetlenia LED-owego poza odcinki dróg.

Zanieczyszczenie świetlne jest zjawiskiem coraz częściej zgłaszanym przez mieszkańców i specjalistów, tak z zakresu ochrony środowiska, jak i ochrony zdrowia. Sztuczne światło w przestrzeni publicznej wpływa nie tylko degradująco na obraz nocnego nieba, faunę i florę miast i wsi, ale przede wszystkim powoduje dyskomfort u ludzi i realne dolegliwości zdrowotne. "Jedną z nich jest bezsenność, będąca wynikiem zaburzenia naturalnego rytmu snu i czuwania u człowieka, a długofalowo skutkująca powstawaniem wielu chorób, w tym np. nowotworowych" - zwraca uwagę prof. Marcin Wiącek. "Oświetlenie LED-owe jest również ostrzejsze od tradycyjnych źródeł światła, przez co mieszkańcy danego obszaru mogą odczuwać obecność sztucznego światła w stopniu nadmiernym, wpływającym negatywnie na ich dobrostan fizyczny i psychiczny. Z uwagi na swoją moc, oświetlenie LED-owe rozprasza się na znacznie większym obszarze niż ten docelowo oświetlany, docierając także do mieszkań" - precyzuje RPO.

Według prof. Wiącka rozporządzenia techniczno-budowlane nie są wystarczające, a wobec braku stosownych przepisów szczególnych obecnie nie ma możliwości jego rozwiązania. Dotychczas nie ma również projektów nowych aktów prawnych, które mogłyby to zmienić.