Język może mieć różne kolory. O czym świadczy barwa nalotu na języku? Sprawdź, na jakie schorzenia może wskazywać kolor nalotu na języku

Biały nalot na języku często wiąże się z nieprawidłową higieną jamy ustnej. Zdrowy język zazwyczaj ma różowy kolor, a na jego powierzchni znajdują się małe guzki – brodawki. Biały język może być wynikiem nagromadzenia się zanieczyszczeń (bakterii, grzybów, brudu, jedzenia i martwych komórek) właśnie między brodawkami.

Najczęstsze przyczyny białego nalotu na języku to:

• nieczyszczenie języka,
• niewłaściwe szczotkowanie i nitkowanie zębów,
• palenie papierosów,
• picie alkoholu,
• suchość w ustach,
• odwodnienie,
• oddychanie przez usta,
• podrażnienie w jamie ustnej,
• gorączka,
• spożywanie dużej ilości miękkich pokarmów.

Czasami jednak może to wynikać ze stanu zapalnego lub przyjmowania niektórych leków. Może też oznaczać grzybicę lub leukoplakię. Niektóre leki lub rak jamy ustnej mogą powodować białe plamy w jamie ustnej.

Biały nalot na języku poza brakiem odpowiedniej higieny jamy ustnej może sygnalizować pewne schorzenia. Mogą to być:

• Grzybica jamy ustnej to infekcja jamy ustnej wywołana przez drożdżaki Candida. Pleśniawka jamy ustnej częściej występuje u osób z osłabionym układem odpornościowym, cukrzycą, niedoborem żelaza lub witaminy B oraz noszących protezy zębowe.
• Leukoplakia to choroba, która powoduje powstawanie białych plam na wewnętrznej stronie policzków, wzdłuż dziąseł, a czasami także na języku. Leukoplakia może powstać przez palenie lub żucie tytoniu czy nadmierne spożywanie alkoholu. Choć białe plamy są zazwyczaj nieszkodliwe, to w rzadkich przypadkach leukoplakia może przekształcić się w raka jamy ustnej.
• Liszaj płaski jamy ustnej może być spowodowany obniżoną odpornością, przez co w jamie ustnej i na języku powstają białe plamy, a dziąsła stają się obolałe. Wzdłuż wewnętrznej wyściółki jamy ustnej mogą się też pojawić owrzodzenia.
• Kiła to choroba przenoszona drogą płciową. Może ona powodować owrzodzenia w jamie ustnej. Nieleczona kiła może spowodować, że na języku zaczną się tworzyć białe plamy, nazywane leukoplakią kiłową.

Biały nalot na języku nie zawsze wymaga leczenia i często ustępuje samoistnie. Można go usunąć miękką szczoteczką do zębów lub specjalną skrobaczką do języka, delikatnie przesuwając od tyłu do przodu języka. Pomocne jest też picie wody – nie tylko nawodni nasz organizm, ale też pomoże wypłukać bakterie i zanieczyszczenia z jamy ustnej.

Jeżeli jednak biały nalot jest spowodowany schorzeniem, leczenie należy dobrać pod nie.

• Grzybica jamy ustnej jest leczona lekami przeciwgrzybiczymi (np. żel, płyn, tabletki).
• Leukoplakia nie wymaga leczenia, jednak należy regularnie odwiedzać dentystę, aby upewnić się, że stan się nie pogarsza. Do zniknięcia białych plam przyczyni się też rzucenie palenia, zaprzestanie żucia tytoniu i ograniczenie picia alkoholu.
• Liszaj płaski jamy ustnej zazwyczaj nie wymaga leczenia, ale gdy stan jest poważniejszy, lekarz może przepisać sterydy. Warto też unikać ostrych potraw i przypraw, które mogą pogorszyć nasz stan.
• Kiła jest leczona antybiotykami, głównie penicyliną.

Jeżeli biały nalot na języku nie jest związany z żadną z tych chorób, to do lekarza należy udać się, jeśli występują następujące objawy:

• bolesny język, który „płonie”,
• trudność z żuciem, połykaniem lub mówieniem,
• otwarte owrzodzenia w jamie ustnej,
• gorączka,
• wysypka skórna,
• utrata masy ciała.

Na lżejsze stany mogą pomoc domowe sposoby.

• Skrobanie języka to najprostszy i najbardziej dostępny sposób na usunięcie nalotu na języku. Można do tego użyć szczoteczki do zębów, specjalnej skrobaczki do języka, a nawet łyżki.
• Probiotyki wpływają nie tylko na poprawę stanu jelit, ale także na jamę ustną, w tym biały nalot na języku. Bakterie probiotyczne mogą zasiedlać zarówno jamę ustną, jak i jelita. W niektórych przypadkach mogą pomóc w zwalczaniu drożdży i złych szczepów bakterii.
• Płukanie jamy ustnej wodą z sodą oczyszczoną (1 łyżeczka proszku wymieszana w szklance letniej wody) może zmniejszyć liczbę szkodliwych bakterii, które często powodują infekcje. Sodę można też dodać na szczoteczkę do zębów i wyczyścić nią język.
• Surowy czosnek jedzony w całości lub posiekany i wymieszany z oliwą z oliwek może być pomocny w zwalczaniu przez organizm infekcji wywołanych przez bakterie i grzyby, a zatem także nalotu na języku.

Żółty nalot na języku powstaje, gdy na powierzchni języka gromadzą się martwe komórki naskórka, bakterie, a w niektórych przypadkach może być spowodowany chorobą podstawową.

Zazwyczaj żółtego nalotu na języku możemy się pozbyć dzięki podstawowej pielęgnacji domowej, jednak w rzadkich przypadkach jest objawem poważniejszego stanu zdrowia, który wymaga opieki medycznej. Zwykle dotyczy to żółtaczki.

Niektóre nawyki i schorzenia zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia żółtego nalotu na języku. Mogą to być:

• produkty do higieny jamy ustnej, które zawierają środki utleniające,
• nieodpowiednia higiena jamy ustnej,
• palenie papierosów,
• pokarmy zawierające barwniki (lub takie, które przyklejają się do języka),
• niektóre leki (m.in. leki przeciwcukrzycowe, leki rozrzedzające krew, antybiotyki, leki na raka),
• grzybica jamy ustnej.

Do powstania żółtego nalotu na języku przyczyniają się niektóre schorzenia. Mogą to być:

• Żółtaczka, w której bilirubina (substancja chemiczna powstająca w wyniku rozpadu czerwonych krwinek), gromadzi się nieprawidłowo w tkankach, może doprowadzić do zażółcenia skóry czy białek oczu. W przeciwieństwie do innych przyczyn żółtego języka, żółtaczka wymaga natychmiastowej pomocy medycznej i leczenia. Żółtaczka może być oznaką stanów zagrażających życiu.
• Cukrzyca może się wiązać z żółtym nalotem na języku, jak wykazały badania z 2018 r. opublikowane w Journal of Epidemiology.
• Choroby i infekcje żołądka mogą się przyczynić do żółtego zabarwienia języka. Żółty, gruby nalot na języku jest związany z przewlekłym zapaleniem błony śluzowej żołądka lub zapalenia błony śluzowej żołądka (np. wywołanego przez bakterie Helicobacter pylori).
• Egzema i choroby autoimmunologiczne osłabiają układ odpornościowy organizmu, przez co umożliwiają rozwój na języku nieszkodliwym bakteriom, doprowadzając do żółtego nalotu na języku.
• Pleśniawki jamy ustnej, gdzie przerost bakterii Candida może powodować białe plamy na języku, które nabierają żółtego zabarwienia.

Do typowych objawów związanych z żółtym językiem należą:

• nieświeży oddech,
• nieprzyjemny posmak,
• białe plamy lub powłoka na języku lub błonach śluzowych,
• uczucie pieczenia,
• ból gardła,
• małe, wypukłe guzki na języku,
• refluks żołądkowy lub niestrawność,
• suchość w ustach,
• gorączka,
• pojawienie się włosów lub sierści na języku (patrz: czarny język),
• ból.

Istotnym czynnikiem w zwalczaniu żółtego nalotu na języku jest higiena jamy ustnej. Częstsze i dokładniejsze mycie zębów, używanie płynów antybakteryjnych, czyszczenie języka oraz nakładanie sody oczyszczonej bezpośrednio na język przez 60 sekund przed wypłukaniem to kilka domowych sposobów. Warto do tego dodać rzucenie palenia papierosów, ograniczenie zjadania słodyczy i wypijania słodkich napojów oraz alkoholu, a także zmienić pozycję podczas snu. W przypadku infekcji zatok lub innych, podjąć jak najszybsze leczenie. Probiotyki, jogurty i produkty fermentowane będą pomocne w zwalczaniu żółtego nalotu na języku.

Jeżeli żółty język powoduje ból, pieczenie lub dyskomfort, lekarz może przepisać leki lub płyny do płukania jamy ustnej na receptę.

Brązowy nalot na języku zwykle jest nieszkodliwy. Najczęściej jest spowodowany tym, co jemy i pijemy, m.in. dużą ilością kawy lub herbaty, paleniem papierosów oraz niewłaściwą higieną jamy ustnej. Zaniedbując mycie zębów i języka,brodawki języka mogą ulec powiększeniu, co w konsekwencji może doprowadzić do czarnego włochatego języka.

Brązowy nalot na języku jest łatwy do wyleczenia. Zazwyczaj można to zrobić samodzielnie. Dobra higiena jamy ustnej (mycie zębów, czyszczenie języka, nitkowanie przestrzeni międzyzębowych), rzucenie palenia, picie większej ilości wody i zdrowa dieta bogata w błonnik są kluczowe. Jeżeli jednak po zastosowaniu tych metod język pozostaje brązowy, warto skonsultować się ze swoim dentystą.

Czasami brązowy nalot na języku może być spowodowany kamicą pęcherzyka żółciowego.

Język często zmienia zabarwieniem po zjedzeniu lub wypiciu czegoś z zielonym barwnikiem spożywczym. Język może się stać zielony przez nagromadzenie bakterii, czasami pojawia się też futrzana lub włochata powłoka. Zielony nalot na języku może być też objawem choroby.

Niewłaściwa higiena jamy ustnej i nagromadzenie zarazków mogą doprowadzić do infekcji Candida, czyli naturalnie występującego drożdżaka, który jest zwykle równoważony przez inne bakterie. Grzybica jamy ustnej występuje wtedy, gdy drożdże te rosną w sposób niekontrolowany w jamie ustnej i na języku.

Mimo grzybica jamy ustnej zwykle nadaje językowi białawą barwę, to z czasem może zmienić kolor na zielony, w zależności od rozwoju infekcji. Oprócz tego grzybica jamy ustnej może też spowodować:

• ból w jamie ustnej,
• trudności lub ból podczas połykania,
• guzki lub zmianę tekstury na języku lub migdałkach,
• krwawienie z guzków (zadrapania przez jedzenie, zęby lub szczoteczkę do zębów).

Grzybica jamy ustnej często występuje u niemowląt karmionych piersią. Może powodować podobnie odbarwiony język, a także objawy, w tym drażliwość i trudności z karmieniem.

Inne schorzenia, które mogą powodować zielony nalot na języku to:

• leukoplakia,
• owłosiony język,
• język geograficzny,
• kiła,
• liszaj płaski,
• rak jamy ustnej.

Na powstanie zielonego nalotu na języku mogą się przyczynić też:

• nieodpowiednia higiena jamy ustnej,
• antybiotyki,
• infekcja gardła lub górnych dróg oddechowych,
• zażywanie narkotyków,
• wydzielina z zainfekowanego przekłutego języka,
• suplementy lub żywność zawierające chlorofil.

Leczenie zielonego języka różni się w zależności od przyczyny. Lekarze mogą zalecić antybiotyki, leki przeciwgrzybicze, witaminę A lub retinoidy, leki przeciwhistaminowe lub kortykosteroidy. Niektórzy lekarze zalecają spożywanie żywności probiotycznej lub suplementów.

Leczenie raka jamy ustnej jest dobierane do każdej osoby indywidualnie. Może obejmować dietę, chemioterapię i operację.

W każdym przypadku bardzo ważną rolę odgrywa właściwa higiena jamy ustnej, unikanie palenia tytoniu, picia alkoholu oraz wypijanie odpowiedniej ilości wody.

Język może też nabrać czerwonej barwy, co może być objawem m.in.:

• niedoboru witaminy B,
• szkarlatyny,
• reakcji alergicznej na lek lub żywność,
• zapalenia języka,
• choroby Kawasaki.

Spuchnięty, grudkowaty język w czerwonym kolorze może być też określony jako język truskawkowy lub malinowy. Występuje on nie tylko w przypadku szkarlatyny i choroby Kawasaki, ale też przy alergii pokarmowej, zespole wstrząsu toksycznego czy odrze.

Purpurowy, fioletowy język lub język o niebieskawym odcieniem może wskazywać na problemy zdrowotne. Może to być też oznaką niewystarczającej ilości tlenu we krwi, co jest nagłym przypadkiem medycznym.

Fioletowe zabarwienie języka może być spowodowane problemami z sercem i słabym krążeniem krwi. Fioletowy język może być również widoczny w chorobie Kawasaki (rzadkie, ale poważne schorzenie, które powoduje zapalenie naczyń krwionośnych).

Niedobór witaminy z grupy B wiąże się m.in. z anemią, co może wpływać na błony śluzowe, w tym język, powodując obrzęk i przebarwienia.

Wysoka liczba niektórych bakterii może powodować przebarwienia języka. Mimo że biały nalot na języku jest bardziej powszechny niż purpurowy, to może wystąpić też w tej barwie.

Do fioletowej barwy języka mogą się przyczynić też żylaki podjęzykowe. Zwykle nie są powodem do niepokoju, mogą jednak być związane z wysokim ciśnieniem krwi.

Choroba Addisona (zwana również niewydolnością nadnerczy), występuje, gdy nadnercza nie wytwarzają wystarczającej ilości pewnych hormonów (w tym kortyzolu lub aldosteronu). Wśród objawów, które rozwijają się powoli, może być też fioletowy język (bardziej powszechne są brązowe plamy).

Przebarwienia języka mogą powodować też niektóre leki, np. zawierające bizmut. Poza inną barwą języka mogą powodować ciemne stolce. Zwykle ustępuje to samoistnie w ciągu kilku dni od odstawienia leku.

Czarny włochaty język to nienowotworowy stan, w którym bakterie lub grzyby powodują pojawienie się powiększonego, wydłużonego, przypominającego włosy nalotu na powierzchni języka. Mimo że język najczęściej wydaje się czarny, może też zmienić kolor na żółty, brązowy, niebieski lub zielony. Osoby, które mają czarny język, doświadczają nudności, krztuszenia się, nieświeżego oddechu i uczucia pieczenia w ustach.

Do powstania czarnego nalotu mogą się przyczynić:

• niewłaściwa higiena jamy ustnej (nieregularne szczotkowania lub skrobania języka),
• picie kawy lub czarnej herbaty,
• palenie papierosów,
• stosowanie antybiotyków,
• radioterapia,
• słaby układ odpornościowy (spowodowany chorobą, jak np. cukrzyca lub HIV),
• neuralgia nerwu trójdzielnego.

Czarny język nie zawsze ma czarny kolor – jego głównym objawem jest to, że przez długie, nitkowate narośle wygląda na owłosiony.

Choć czarny język jest nieszkodliwy, to może wskazywać na ryzyko wystąpienia chorób jamy ustnej. Kluczowe jest utrzymanie dobrej higieny jamy ustnej:

• regularne szczotkowanie języka pastą do zębów z fluorem,
• używanie skrobaka do języka,
• płukanie jamy ustnej ciepłą słoną wodą,
• szczotkowanie języka po każdym posiłku,
• niejedzenie po szczotkowaniu w nocy,
• picie dużej ilości wody w celu utrzymania czystości jamy ustnej,
• nakładanie sody oczyszczonej lub nadtlenku wodoru na język,
• spożywanie większej ilości surowych owoców i warzyw.

Język geograficzny to nienowotworowe schorzenie, które powoduje powstawanie szaro-białych, czerwonych lub białych plam na górnej i bocznych częściach języka, często otoczonych żółtą obwódką, które nadają językowi wygląd mapy. Przyczyna tej choroby nie jest znana. Dotyka głównie dzieci w wieku od 4 do 5 lat. Plamy zwykle pojawiają się w miejscach, w których brakuje komórek skóry. Czasami są bolesne.

Język geograficzny długo może pozostać niewykryty – przez miesiące, a nawet lata. Objawami tego stanu są:

• plamy w więcej niż jednym obszarze,
• wypukłe krawędzie, które mogą mieć biały lub żółty kolor,
• plamy o różnych rozmiarach i kształtach,
• plamy, których rozmiar się zmienia,
• plamy, które rozwijają się, goją i migrują do różnych części języka,
• plamy utrzymujące się do roku czasu.

Dodatkowo może pojawić się łagodny ból lub dyskomfort, które pojawiają się podczas jedzenia pikantnych, kwaśnych lub gorących potraw, palenia tytoniu, mycia lub płukania zębów.

Mimo niezwykłego wyglądu, język geograficzny jest łagodnym schorzeniem. W niektórych przypadkach może być związany z innymi chorobami, jak np.:

• celiakia,
• łuszczyca,
• atopowe zapalenie skóry.

Choć nie da się całkowicie zapobiec powstawaniu nalotowi na języku, to istnieje jednak kilka sposobów, które można wprowadzić do swojej codziennej rutyny, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo jego wystąpienia.

Ważnym elementem jest prawidłowa higiena jamy ustnej, która obejmuje:

• szczotkowanie zębów dwa razy dziennie,
• nitkowanie zębów co najmniej raz dziennie,
• używanie pasty do zębów z fluorem,
• używanie szczoteczki z miękkim włosiem,
• codzienne stosowanie płynu do płukania jamy ustnej.

Dodatkowo należy też regularnie chodzić do dentysty (optymalnie co sześć miesięcy), wykonywać higienizację, unikać papierosów i wyrobów tytoniowych oraz ograniczyć spożywanie alkoholu. Wskazane jest wzbogacenie swojej diety o dużą ilość świeżych warzyw i owoców.

Źródła:

• White tongue Mayo Foundation for Medical Education and Research
• What Color Is Your Tongue Supposed to Be? Prairie Dental Group
• Yellow Tongue Coating is Associated With Diabetes Mellitus Among Japanese Non-smoking Men and Women: The Toon Health Study Journal of Epidemiology
• Black hairy tongue syndrome World Journal of Gastroenterology
• Geographic Tongue National Organization for Rare Disorders