Święto zmarłych na świecie. Najciekawsze obrzędy ku czci zmarłych. Jak to wygląda w innych kulturach?

W Polsce obrzędowość Święta Zmarłych sięga 835 roku, kiedy to papież Jan XI ustanowił dzień, ku czci zmarłych świętych. Jednak na ziemiach polskich, jeszcze przed przyjęciem chrześcijaństwa, na przełomie października i listopada kultywowano zwyczaj zwany Dziadami. Zmarłym miał zapewnić spokój w zaświatach, żywym przychylność dusz przodków. Ile w obecnym Dniu Zadusznym pozostało ze słowiańskich obrzędów?

Te tradycje są ciekawym przykładem kulturowego dziedzictwa związanego z pamięcią o zmarłych. Jak większość świąt, Dzień Zaduszny, jest złożony z elementów pogańskich i chrześcijańskich. Na przełomie wieków wiele pogańskich świąt splotło się z obrzędowością Kościoła. Dziś znicze zapalane na grobach są kontynuacją zwyczaju związanego z rozpalaniem ognisk w mogiłach. Wierzono, że płomienie ogrzeją błąkające się po ziemi dusze, a ogień daje również ochronę żywym przed złymi mocami.

Uchylone furtki i drzwi do domów były oznaką gościnności i zaproszeniem duchów na poczęstunek do swoich dawnych domów. Posiłek zwykle składał się on z kutii, kaszy, miodu czy pieczywa. Jedzenie układano także na grobach. Zwyczajem było również nawoływanie zmarłych po imieniu.

W odróżnieniu od kontemplacyjnego nastroju panującego w czasie obrzędów w Polsce, w Meksyku odbywa się festiwal kolorów i zabawy. Ich zupełnie odmienne podejście do spraw życia i śmierci stawia Polskę w mocnym kontraście. Día de los Muertos ma charakter radosny - ale nie komiczny. Jest festiwalem pełnym barw, muzyki, tańca i turpistycznych elementów. Trzeba zaznaczyć, że traktowane jest bardzo poważnie, a jego celem nie jest naśmiewanie się ze śmierci.

W Meksyku 1 i 2 listopada, bo według wierzeń właśnie wtedy zmarli mogą odwiedzić bliskich, by spędzić z nimi trochę czasu, na cmentarzach panuje radosna atmosfera, zabawa i rodzinna fiesta.

Symbolem nie tylko obchodzonego przez Meksykanów święta zmarłych, ale charakterystycznym elementem całego kraju są słynne kolorowe czaszki. Na żadnym straganie nie może jej zabraknąć.

Obchodzone (w zależności od regionu) w połowie lipca lub sierpnia święto O-bon, czyli głęboko zakorzenione w 500-letniej tradycji japońskie święto zmarłych. Jest czasem, kiedy Japończycy oddają hołd swoim przodkom oraz wspominają zmarłych bliskich. Opiera się na wierzeniach buddyjskich, w których podobnie jak w Meksyku czeka się na dusze zmarłych odwiedzające tego dnia swoich żyjących krewnych. Pierwszego dnia Obon dekoruje się groby i domowe ołtarzyki lampionami, żeby dusze zmarłych znalazły drogę do domu. W dniu ostatnim rodzinny korowód z latarniami odprowadza dusze przodków na cmentarz. Najbardziej znanym wydarzeniem związanym z Obon jest festiwal, który odbywa się na zakończenie „sezonu Obon”. Na otaczających Kioto pięciu górach płoną wtedy ogniska mające pokazywać duszom drogę w zaświaty. Aby im to ułatwić, puszcza się na rzekach i jeziorach zapalone lampiony z napisanym nazwiskiem rodowym. To stąd powstała nazwa Festiwalu Latarni.

W nocy z 31 października na 1 listopada w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie obchodzone jest Halloween. Choć święta nie trzeba raczej przedstawiać, to etymologia popularnych na całym świecie dyni nie jest powszechnie znana. W czasie przybywania na ziemię dobrych i złych dusz i zacierania się granic między światami, wierzono, że przebranie w łachmany i założenie maski pierwotnie wyciętej z rzepy lub brukwi nie pozwoli złym duchom rozpoznać żywych od martwych, co uchroni ich przed złymi mocami. Współczesne Halloween jest popularną zabawą nie tylko dla dzieci. Choć dalej polega na przebierankach a najmłodsi odwiedzają sąsiadów z pytaniem “cukierek czy psikus?” to rodzice rywalizują w upiornych dekoracjach domów i posesji.