Kontrola ruchu drogowego

Przyszła pora, żeby omówić wybrane przestępstwa, które Kodeks karny określa mianem przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.

Jednym z najbardziej powszechnych i wzbudzających największe kontrowersje przestępstw jest prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości. Kodeks karny w art. 178a § 1 stanowi, że kto znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Po pierwsze należy ustalić kiedy mamy do czynienia ze stanem nietrzeźwości. Objaśnia nam to tzw. „słowniczek wyrażeń ustawowych” zawarty w art. 115 k.k. Zgodnie z tym przepisem stan nietrzeźwości zachodzi, gdy: zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub gdy zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość. Jeżeli stężenie alkoholu w wydychanym powietrzu lub we krwi nie przekracza powyższych wartości, mamy do czynienia ze stanem określanym mianem stanu „po użyciu alkoholu”. Prowadzenie pojazdów mechanicznych w stanie po użyciu alkoholu również jest karalne, jednakże czyn taki nie stanowi przestępstwa, lecz wykroczenie zagrożone karą aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 zł. Maksymalny wymiar grzywny w tym przypadku wynosi, zgodnie z art. 24 § 1 k.w. 5.000 zł. Zarówno w przypadku popełnienia wykroczenia polegającego na prowadzeniu pojazdu w stanie po użyciu alkoholu jak i popełnienia przestępstwa prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości, sąd orzeka zakaz prowadzenia pojazdów. Orzeczenie przez sąd w takim przypadku zakazu prowadzenia pojazdów jest obligatoryjne, co oznacza że sąd nie może od tego odstąpić bez względu na okoliczności popełnienia czynu. Zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów sąd orzeka na okres nie krótszy niż 3 lata. Sąd nie ma więc żadnej uznaniowości przy orzekaniu tego środka karnego. 3 lata to minimalny okres na jaki sprawca wyżej opisanego przestępstwa lub wykroczenia zostanie pozbawiony prawa prowadzenia pojazdów. Maksymalnie sąd może orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów na okres 15 lat. Zagrożenie jest więc bardzo wysokie. Pamiętajmy, że do tej pory mowa była jedynie o prowadzeniu pojazdu w stanie nietrzeźwości, bądź w stanie po użyciu alkoholu (lub pod wpływem środka odurzającego). Jeżeli kierujący pojazdem w stanie nietrzeźwości popełnił dodatkowo inne przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji takie jak np. nieumyślne spowodowanie wypadku, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała powodujące naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia na okres powyżej 7 dni, wtedy będzie podlegać wyższej karze - pozbawienia wolności od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę, czyli w tym przypadku od 1,5 miesiąca do 4,5 roku. Zagrożenie karą zwiększa się wraz ze wzrostem następstw wypadku. I tak, jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby, albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Jeżeli dodatkowo znajdował się w stanie nietrzeźwości, podlega karze od 9 miesięcy do nawet 12 lat. Również recydywa, a więc prowadzenie pojazdu znajdując się w stanie nietrzeźwości będąc już wcześniej prawomocnie skazanym za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości powoduje zaostrzenie kary. W takim przypadku karę pozbawienia wolności wymierza się od 3 miesięcy do 5 lat. W takim przypadku sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio!

Jak więc widać, przestępstwa związane z kierowaniem pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości są bardzo surowo karane. Jak się więc skutecznie bronić, jeżeli popełnimy opisane powyżej przestępstwa?

Zgodnie z ustawą Prawo o ruchu drogowym policjant ma prawo żądać poddania się przez kierującego pojazdem lub przez inną osobę, w stosunku do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogła kierować pojazdem, badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, czyli mówiąc krótko policjant ma prawo przeprowadzić badanie trzeźwości przy użyciu alkomatu. Ustawa Prawo o ruchu drogowym stanowi, że badania alkomatem nie przeprowadza się, jeżeli stan osoby podlegającej badaniu uniemożliwia jego przeprowadzenie lub jeżeli osoba ta odmawia poddania się takiemu badaniu. W takim przypadku ustalenie zawartości alkoholu w organizmie następuje na podstawie badania krwi lub moczu. Jeżeli więc odmówimy poddania się badaniu alkomatem, wtedy policjant doprowadzi nas na badanie krwi lub moczu w celu ustalenia zawartości alkoholu lub środka odurzającego. Pamiętajmy jednak, że z reguły badania krwi okazują się dokładniejsze od badań za pomocą alkomatu. Nierzadko zdarza się, że badanie krwi na zawartość alkoholu w organizmie wykazuje wyższy wynik, niż badanie za pomocą alkomatu. Co więc wybrać? Alkomaty z reguły posiadają jakiś niewielki odsetek błędu pomiarowego. W przypadku niektórych alkomatów jest to 0,02. Jeżeli więc w badaniu alkomat pokazał wynik na granicy ustawowego zagrożenia, a więc np. dokładnie 0,25 mg, możemy w postępowaniu przygotowawczym oraz sądowym powoływać się na dopuszczalny błąd pomiarowy, co zgodnie z zasadą rozstrzygania wszelkich wątpliwości na korzyść oskarżonego, powinno prowadzić do uniewinnienia od zarzutu popełnienia przestępstwa. Pamiętajmy jednak, że badanie przeprowadza się kilkukrotnie w odstępach czasu. Jeżeli więc wyniki poszczególnych badań będą rosły w ten sposób, że zawartość alkoholu będzie prowadzić do stężenia przekraczającego 0,25 mg, nie uda nam się uniknąć odpowiedzialności za przestępstwo. W przypadku badania krwi, na naszą korzyść przemawia to, że z reguły takie badanie następuje w pewnym odstępie czasowym. Przy minimalnym stężeniu alkoholu we krwi bliskim zeru, jest szansa, iż w momencie badania będziemy już zupełnie trzeźwi. Natomiast jeżeli badanie wykaże jakąś, nawet niewielką zawartość alkoholu, to przy pomocy badań retrospektywnych przeprowadzonych przez biegłego sądowego na zlecenie sądu lub organów ścigania, biegły może określić, czy w chwili prowadzenia pojazdu (zatrzymania do kontroli drogowej) znajdowaliśmy się w stanie nietrzeźwości, bądź po użyciu alkoholu. Tak więc nie sposób wskazać idealnego i uniwersalnego sposobu obrony. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnego podejścia.

W wielu przypadkach przestępstw prowadzenia pojazdów w stanie nietrzeźwości, dowody świadczące o winie sprawcy są na tyle oczywiste, że sprawcy decydują się skorzystać z instytucji dobrowolnego poddania się karze. W takim przypadku oskarżony powinien wiedzieć, że ma realny wpływ na rodzaj i wymiar kary. W szczególności warto zainteresować się orzekanym obligatoryjnie środkiem karnym w postaci zakazu prowadzenia pojazdów. Sąd ma możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów, wszelkich pojazdów mechanicznych albo pojazdów określonego rodzaju według kategorii. W takim przypadku można np. „wynegocjować” orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów jednej kategorii, np. „B”, niektórych kategorii (w przypadku posiadania uprawnień do prowadzenia pojazdów różnych kategorii), bądź wszystkich kategorii z ich wymienieniem. Ten ostatni przypadek może w pewnych sytuacjach przysłowiowo uratować nam życie. Jeżeli bowiem mamy pracę w miejscu odległym od naszego miejsca zamieszkania, a do tej pory dojeżdżaliśmy samochodem, bo np. brak jest połączeń autobusowych czy kolejowych, to w przypadku orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów, najprawdopodobniej stracimy pracę i być może jedyne źródło utrzymania. Jeżeli natomiast sąd orzeknie zakaz prowadzenia nie wszelkich pojazdów - a np. pojazdów wszystkich posiadanych przez nas kategorii z ich szczegółowym wymienieniem, będziemy mieli prawo prowadzić pojazdy, do prowadzenia których nie jest wymagane prawo jazdy, czyli np. motorower o pojemności silnika do 50 cm3 lub coraz bardziej popularne tzw. kwadrycykle o masie do 350 kg.

Zagadnienia prawne związane z przestępstwami przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji są bardzo złożone. Każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny. Pamiętajmy, że nawet w sprawach, które początkowo wydają się zupełnie beznadziejne, czasami udaje się uzyskać satysfakcjonujące rozstrzygnięcie. Wiele zależy od odpowiednio przygotowanej linii obrony, podjętych w odpowiednim czasie działań procesowych, a nierzadko także profesjonalnego prowadzenia negocjacji w zakresie poddania się karze, jej rodzaju i wymiaru.