Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu: To Rosja była odpowiedzialna za śmierć Aleksandra Litwinienki

Rosja była odpowiedzialna za zabójstwo Aleksandra Litwinienki, orzekł Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) w Strasburgu.

Litwinienko, były rosyjski szpieg, uzyskał azyl oraz obywatelstwo brytyjskie po ucieczce z kraju. Został otruty radioaktywnym polonem-210 w Londynie w 2006 roku. Brytyjskie śledztwo przeprowadzone dekadę później wykazało, że zabójstwo zostało „prawdopodobnie zatwierdzone” przez prezydenta Władimira Putina.

Rosja zaprzeczała udziałowi w tym mordzie. Brytyjskie dochodzenie wykazało, że były funkcjonariusz KGB Andriej Ługowoj i inny Rosjanin, Dmitrij Kowtun, otruli Litwinienkę przez dodanie radioaktywnej substancji do jego herbaty.

Choć przeszedł na stronę Zachodu, nigdy nie zdołał uciec na Zachód - choć obiecywali mu to opiekunowie z MI6 i CIA. Opowieść o jego straszliwej śmierci przez dekady krążyła w korytarzach różnych ponurych gmachów byłego bloku wschodniego - ten motyw przewijał się i w powieściach Wiktora Suworowa, i w relacjach Ryszarda Kuklińskiego. Na Łubiance czy warszawskiej Rakowieckiej opowiadano ją ku przestrodze - taki los miał czekać każdego zdrajcę, który zdecydowałby się przejść na stronę imperialistów. Według tej legendy Pieńkowski po wielomiesięcznych torturach i przesłuchaniach miał zostać żywcem spalony w piecu hutniczym - oprawcy mieli powoli wsuwać przywiązanego do deski Pieńkowskiego do rozgrzanego do ponad 1500 stopni wnętrza. Kukliński twierdził, że cała egzekucja została zarejestrowana na taśmie filmowej - a nagranie pokazywano absolwentom moskiewskiej Akademii Woroszyłowa. Suworow opisał z kolei w „Akwarium” film przedstawiający palenie żywcem w krematorium „pułkownika GRU”, który przeszedł na stronę Zachodu - a później parokrotnie zmieniał wersje dotyczącego związku tej opowieści z historią Pieńkowskiego. Bezspornym faktem pozostaje to, że Pieńkowski został (w nieznany sposób) stracony 16 maja 1963 roku, po tajnym procesie zakończonym wyrokiem śmierci za szpiegostwo na rzecz Stanów Zjednoczonych. W GRU pracował od 1953 roku, w 1960 roku natomiast nawiązał kontakt z CIA. Miał zrobić to w dość szalony sposób, przekazując w Moskwie parze amerykańskich turystów list, w którym napisał m.in. „Zwraca się do was przyjaciel, który stał się bojownikiem o prawdę i ideały prawdziwego wolnego świata i demokracji. [...] Dysponuję bardzo ważnymi dokumentami, dotyczącymi wielu kwestii szczególnie ważnych dla waszego rządu.” Rzeczywiście miał wielką wiedzę. W ramach operacji prowadzonej przez służby amerykańskie i brytyjskie dosłownie zbombardował CIA i MI6 informacjami przede wszystkim na temat sowieckiej broni nuklearnej. Podawał szczegóły techniczne, rozmieszczenie baz, zasięgi poszczególnych typów rakiet balistycznych - crème de la crème największych tajemnic Kremla. W Langley (siedziba CIA) i Londynie powstały specjalne zespoły tłumaczy zajmujące się wyłącznie dostarczonymi przez Pieńkowskiego dokumentami. Kiedy Sowieci odkryli przeciek, dla Pieńkowskiego oznaczało to wyrok, który tak naprawdę zapadł jeszcze przed procesem. A jego przypadek miał być wieczną przestrogą dla ewentualnych następców.

+8 Zobacz galerię

Wdowa po Litwinience, Marina, wniosła sprawę przeciwko Rosji do Strasburga, który podzielił ustalenia brytyjskiego śledztwa. Sąd stwierdził, że trując Litwinienkę, Ługowoj i Kowtun działali jako agenci państwa rosyjskiego – orzekł ETPC.

Ługowoj i Kowtun zaprzeczyli udziałowi w zabójstwie. Rok później Ługowoj został członkiem niższej izby rosyjskiego parlamentu, a brytyjskie śledztwo określił jako spektakl i kłamstwo.

Litwinienko spotkał Ługowoja i Kowtuna w hotelu w centrum Londynu 1 listopada 2006. Wkrótce potem zachorował i trafił do szpitala. Zmarł 23 listopada. ETPC uznał, że gdyby jego morderstwo było „nielegalną operacją”, to Rosja byłaby w stanie to udowodnić. Ale Moskwa nie podjęła żadnej próby obalenia ustaleń władz brytyjskich.

Trybunał nakazał Rosji wypłacić odszkodowanie wdowie po Litwinience w wysokości 100 tys. euro oraz zapłacić koszty sądowe w wysokości 22,5 tys. euro. Maria Litwinienko domagała się od Rosji 3,5 mln euro odszkodowania. Trybunał w Strasburgu odrzucił jej wniosek o odszkodowanie za straty moralne.

FACEBOOK

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

KONTAKT

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!