Drogi do niepodległości. W Polsce zaborowej polityków określał przede wszystkim stosunek do aktualnych władz i idei walki zbrojnej

Aleksander Wielopolski jest jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci w naszej historii. Jedni odsądzają go od czci i wiary, nazywają zdrajcą, inni przypominają, że przeprowadził bardzo udane reformy w państwie.
Przypomijmy, że Aleksander Wielopolski w 1831 został wybrany posłem z powiatu grodzieńskiego na sejm powstańczy. W 1862 roku został naczelnikiem rządu Królestwa Polskiego. Zwolennik pragmatycznych reform gospodarczych i społecznych, spolszczył administrację i sądownictwo, doprowadził do oczynszowania chłopów (choć chłopi chcieli już uwłaszczenia), równouprawnienia Żydów. Rozbudował szkolnictwo polskie (powstała wówczas m.in. Szkoła Główna w Warszawie). Uważał, że Polacy powinni się wyrzec dążeń niepodległościowych. Na początku 1863 r., kiedy narastały antyrosyjskie nastroje, zarządził imienną brankę do carskiej armii, która objęła 12 000 osób uznawanych za działaczy organizacji patriotycznych. W odpowiedzi na tę decyzję wybuchło powstanie styczniowe.