Z okazji obchodów 81. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim, które miało miejsce 19 kwietnia 1943 roku, oddajemy głos trójce z 669 ocalałych.
Lia, Milena i Renate są dziś starszymi kobietami. W filmie, który załączamy do informacji prasowej, opowiadają, jak dzięki Wintonowi, udało im się wydostać z Czechosłowacji tuż przed wybuchem wojny.
Wszystkie były wtedy małymi dziewczynkami: miały po kilka lat. Jednak moment, kiedy wsiadały do pociągu bez rodziców i musiały samotnie odbyć długą drogę do Anglii, a potem poznać obcych ludzi, którzy zostali ich zastępczymi rodzicami, pamiętają doskonale.
Lia:
– Pochodzę z Kraju Sudetów. Po ataku Niemców wraz z matką wyruszyłyśmy z Cieplic, z czeskiej granicy, do Pragi. Bardzo kochałam rodziców. W każdy weekend wychodziłam gdzieś z ojcem. Matka miała sklep pasmanteryjny.
– W dniu wyjazdu miałam wtedy osiem lat i wiedziałam tylko, że wyprowadzka była konieczna. Pamiętam, że udaliśmy się z rodzicami na dworzec. To był główny dworzec w Pradze. Kręciły się tam setki rodziców z dziećmi. Płacz i poczucie smutku dominowały. Wtedy widziałam rodziców ostatni raz. W Harwich wsiedliśmy do pociągu, który jechał do Liverpoolu. Na dworcu miała mnie odebrać pewna chrześcijanka z wyspy Anglesey. Wtedy już bardzo tęskniłam za domem.
– W domu rodziny zastępczej na stole leżał sobie kot o imieniu Tygrys. Pomyślałam, że skoro mają kota, to wszystko będzie dobrze. Wzięłam ze sobą podręcznik do hebrajskiego i podręcznik do czeskiej gramatyki.
Czy miałyście kontakt z rodzicami?
– Przez pewien czas przez Czerwony Krzyż, aż kontakt się urwał. Moi rodzice zmarli w 1942 roku. Powiedziała: „Mów mi Myszko. Podczas pierwszej wojny byłam opiekunką i tak mnie dzieci nazywały”. Zorganizowano wyprawę, na podobieństwo tej, gdy Kindertransport trafił do Wielkiej Brytanii.
Film o Wintonie?
– Wspaniały pomysł. To naprawdę cudowna opowieść. Nawet dzisiaj wiele osób nie ma pojęcia o Holokauście. Staramy się w taki czy inny sposób pomagać innym.
Milena:
– Urodziłam się w Pradze już dawno temu. Miałam normalne, szczęśliwe dzieciństwo. Rodzice chodzili do opery. Chyba stąd wzięła się moja miłość do muzyki. Mieszkałam tuż pod Zamkiem Praskim.
– Miałam dziewięć lat, a moja młodsza siostra trzy i pół. Nie mamy pojęcia, na jakiej zasadzie zostałyśmy wybrane. Biuro Spraw Zagranicznych powiedziało: „dość”, bo 10,000 dzieci przybyło z Niemiec i Austrii. 15 lipca, 1939 roku. Tutaj widzimy listy od różnych ludzi, którzy chcieli przyjmować te dzieci.
– To jest etykieta z moimi danymi, którą założono mi wtedy na szyję. Fleischmann, Milena. I numer: 641. Już nie spotkałam dziadków (…) Miałyśmy ze sobą walizę z ubraniami.
Czy miałaś kontakt z rodzicami?
– Ojciec uciekł przed nami. Mama była lekarką. Udało jej się uciec przez Norwegię. Gdy dotarliśmy do Londynu, odebrał nas pan, który nazywał się Roland Radcliffe. W końcu zaczęliśmy ich nazywać mamą i tatą. Przeskoczmy do 1988 roku. Dzwoni telefon. Głos w słuchawce mówi, „Tu Esther Rantzen”. Powiedziała, że ma w ręku notatnik, który pochodzi od Nicholasa Wintona. Chciała zwabić go do studia. Gdy go znaleźliśmy, zaczęliśmy do niego dzwonić i go odwiedzać.
Film o Wintonie?
– To już był czas, żeby ktoś nakręcił o nim film. Świadomość, że ma go zagrać Anthony Hopkins, to wisienka na torcie. Czas nieubłaganie idzie do przodu i niebawem zabraknie świadków, którzy mogliby potwierdzić to, co się wydarzyło. Nie uczymy się na błędach i historia się powtarza. Mam nadzieję, że wspomną człowieka, który uratował 669 dzieci.
Renate:
– Mieszkałam tuż pod Zamkiem Praskim. Chodziliśmy więc do parku na spacery. Załapałam się na ostatni pociąg Nicholasa Wintona z Pragi, który wyruszył 30 czerwca 1939 roku.
– Tydzień po dotarciu do Anglii skończyłam sześć lat. Wydaje mi się, że ma to związek ze szpitalem i naszą lekarką. Na stację mógł wejść tylko jeden z rodziców. Jedna z pań praktycznie wrzuciła noworodka do pociągu. Miałam ospę i czterdziestostopniową gorączkę. Przyjaciółka rodziny była lekarką. Powiedziała mojej matce, że jeśli nie wsiądę do pociągu, to zostanę. Miała słuszność. Następny, pociąg Sir Wintona wyznaczony na wrzesień nie wyjechał.
– Dotarliśmy do Hoek van Holland, gdzie przedostaliśmy się na prom. Nie zabrałam żadnych zabawek. Wzięłam tylko to, co konieczne. Mój opiekun z rodziny zastępczej potwierdził listownie, że dojechałam.
– Ostatnią informację od matki otrzymałam przez Czerwony Krzyż w 1942 roku w moje urodziny. Została wysłana z obozu koncentracyjnego, dwa lata przed jej śmiercią. Znałam ludzi, którzy mieli się mną zająć. Po wojnie mnie adoptowali.
Zapraszamy do kina na „Jedno życie”!
O FILMIE:
Jest rok 1938, gdy młody Brytyjczyk Nicholas Winton podczas wizyty w Pradze odkrywa, że tysiące rodzin zbiegłych przed hitlerowcami z Niemiec i Austrii, żyją tu w dramatycznych warunkach, często bez dachu nad głową i żywności. Niemiecka inwazja na Czechosłowację jest kwestią najbliższych tygodni, a wtedy los uchodźców będzie już przesądzony. Nicholas postanawia zrobić wszystko, co w jego mocy by ocalić jak najwięcej potrzebujących.
Wraz z grupą współpracowników organizuje transporty dzieci, które podążają z Pragi do Anglii w poszukiwaniu bezpiecznego schronienia. Jak wiele istnień uda się ocalić zanim granice zostaną zamknięte? Po 50 latach Nicholas wciąż wraca wspomnieniami do tamtych dni, zadając sobie pytania o los ocalonych i obwiniając się za to, że nie udało mu się ocalić wszystkich. Tymczasem niespodziewanie los dopisze poruszający epilog do tej historii.
W filmie „Jedno życie” zobaczymy, m. in.: Anthony Hopkins („Ojciec” - OSCAR, „Milczenie owiec” – OSCAR, „Okruchy dnia”, „Nixon”, „Thor: Ragnarok”, „Hitchcock”, „Joe Black”, „Picasso – twórca i niszczyciel”), Helena Bonham Carter („Jak zostać królem”, „Podziemny krąg”, „Alicja w Krainie Czarów”, „Harry Potter i Insygnia Śmierci”, „The Crown” – serial), Jonathan Pryce („Dwóch papieży”, „Carrington”, „The Crown” - serial”, „Ronin”, „Kulawe konie” – serial, „Piraci z Karaibów: Skrzynia umarlaka”), Johnny Flynn („Wykopaliska”, „Emma”, „Nędznicy”, „Geniusz”), Lena Olin („Czekolada”, „Nieznośna lekkość bytu”, „Lektor”, „Dziewiąte wrota”).
„Jedno życie” wyreżyserował James Hawes („Czarne lustro” – serial, „Kulawe konie” – serial).
„Jedno życie” wchodzi do polskich kin już 31 maja. Dystrybucja w Polsce: Monolith Films.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?