Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Zawód nauczyciela w świetle przepisów - Część I

Kamil Gross
Na pytania naszych czytelników odpowiada adwokat Kamil Gross.

W dzisiejszym artykule chciałbym przedstawić prawne aspekty pracy nauczycieli, która jest niezwykle doniosła z uwagi na jej cele i zadania w tworzeniu ustroju państwa polskiego. Nie ukrywam swojego szacunku i zarazem słabości wobec zawodu i pracy nauczyciela, które prawdopodobnie wynikają z tego, iż moi dziadkowie wykonywali ten właśnie zawód. Abstrahując od tego, uważam jednak, że temat ten jest „na czasie”, ze względu chociażby na ostatnio obserwowane zawirowania polityczne i społeczne związane z reformą oświaty. Artykuł ten dedykuję wszystkim nauczycielom, a w szczególności mojemu dziadkowi ś.p. Stanisławowi Gross oraz wykładowcy i mojemu przyjacielowi Ryszardowi Kuleszy.

Jak ważnym w polityce społecznej państwa polskiego jest misja nauczycielska świadczyć może chociażby treść preambuły ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, która stanowi: „Mając na względzie doniosłą rolę oświaty i wychowania w Rzeczypospolitej Polskiej, pragnąc dać wyraz szczególnej randze społecznej zawodu nauczyciela zgodnie z potrzebami i oczekiwaniami, otwierając niniejszą ustawą drogę do dalszych uregulowań prawnych systemu edukacji narodowej, stanowi się, co następuje”. W podobnym duchu została uchwalona treść preambuły ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, która stanowi: „Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa; kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także wskazaniami zawartymi w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o Prawach Dziecka. Nauczanie i wychowanie - respektując chrześcijański system wartości - za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności”. Kwestia kształcenia nowych pokoleń jest tak istotna dla państwa i społeczeństwa, że prawo do nauki zostało zawarte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W art. 70 Konstytucji RP ustanowiono dla każdego prawo do nauki. Postanowiono, że nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa, a sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa. Co więcej, w Konstytucji RP zostało ustanowione, iż nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne. Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów. W Konstytucji RP wprowadzono wolność twórczości artystycznej, badań naukowych, nauczania i korzystania z dóbr kultury (art. 73).

Ustawa o systemie oświaty w art. 1 stanowi m.in., że system oświaty zapewnia w szczególności realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju, wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny, opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi, opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie realizowania indywidualnych programów nauczania oraz ukończenia szkoły każdego typu w skróconym czasie, upowszechnianie dostępu do szkół, których ukończenie umożliwia dalsze kształcenie w szkołach wyższych, zmniejszanie różnic w warunkach kształcenia, wychowania i opieki między poszczególnymi regionami kraju, a zwłaszcza ośrodkami wielkomiejskimi i wiejskimi, dostosowywanie kierunków i treści kształcenia do wymogów rynku pracy, kształtowanie u uczniów postaw przedsiębiorczości sprzyjających aktywnemu uczestnictwu w życiu gospodarczym, przygotowywanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia, warunki do rozwoju zainteresowań i uzdolnień uczniów przez organizowanie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz kształtowanie aktywności społecznej i umiejętności spędzania czasu wolnego.

Pewnie niejeden nauczyciel przyznałby mi rację, że to właśnie w kontekście tej grupy zawodowej szczególnego sensu nabiera treść art. 82 Konstytucji RP, który stanowi, iż „obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne”. Tym dobrem wspólnym jest również - a może przede wszystkim, jak najwyższy poziom wiedzy, wykształcenia, świadomości, wrażliwości całego społeczeństwa, w szczególności nowych pokoleń. O to dobro wspólne walczą każdego dnia właśnie nauczyciele. Zawód często niedoceniany, a przecież tak bardzo odpowiedzialny. Karta Nauczyciela w art. 6 nakłada na niego liczne obowiązki. Nauczyciel obowiązany jest realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, wspierać każdego ucznia w jego rozwoju, dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego, kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka, dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów. Zgodnie natomiast z art. 4 ustawy o systemie oświaty, nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia.

Praca nauczyciela ze względu na swoją istotną rolę, jest oceniana niemalże na każdym kroku. Zgodnie z ustawą praca ta podlega ocenie, która może być dokonana w każdym czasie z inicjatywy dyrektora szkoły lub na wniosek nauczyciela, organu sprawującego nadzór pedagogiczny, organu prowadzącego szkołę, rady szkoły i rady rodziców. Co więcej, dyrektor szkoły dokonując oceny może zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego. Jeszcze więcej wymaga się od dyrektora szkoły, który kieruje szkołą, jest jej przedstawicielem na zewnątrz, przełożonym służbowym wszystkich pracowników szkoły, przewodniczącym rady pedagogicznej. Dyrektor szkoły sprawuje opiekę nad dziećmi i młodzieżą uczącą się w szkole. Ponadto dyrektor szkoły odpowiedzialny jest w szczególności za dydaktyczny i wychowawczy poziom szkoły, realizację zadań zgodnie z uchwałami rady pedagogicznej i rady szkoły, tworzenie warunków do rozwijania samorządnej i samodzielnej pracy uczniów i wychowanków, zapewnienie pomocy nauczycielom w realizacji ich zadań i ich doskonaleniu zawodowym, zapewnienie w miarę możliwości odpowiednich warunków organizacyjnych do realizacji zadań dydaktycznych i opiekuńczo-wychowawczych, zapewnienie bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę.

Za tydzień ciąg dalszy materiału.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na gazetawroclawska.pl Gazeta Wrocławska