Wrocławskie obchody 82. rocznicy pierwszej masowej wywózki na Sybir [ZDJĘCIA]

Czwartkowe (10.02.) uroczystości tradycyjnie rozpoczęły się uroczystą Mszą św. odprawioną w kościele pw. św. Bonifacego przy pl. Staszica. Po wspólnej modlitwie w intencji ofiar syberyjskiej tragedii, uczestnicy udali się pod pobliski pomnik Zesłańcom Sybiru, gdzie wygłoszono okolicznościowe przemówienia i złożono wieńce. Hołd ofiarom złożyli przedstawiciele władz administracyjnych i samorządowych oraz żyjący do dzisiaj świadkowie wydarzeń i ich rodziny, które po zakończeniu II wojny światowej trafiły do Wrocławia, ale też w różne zakątki Dolnego Ślaska Nie zabrakło wojskowej asysty oraz salwy honorowej.

- Niedawno przypadła 80. rocznica utworzenia Armii Andersa, warto także pamiętać o losach Sybiraków, którzy wyszli z „Nieludzkiej Ziemi” z gen. Andersem i przez kilka lat mieszkali w Afryce. Wiceprezes Związku Sybiraków we Wrocławiu pan Ryszard Janosz wraz z mamą i dwójką rodzeństwa spędził 5 lat w Ugandzie. Jego ojciec Alojzy zginął w walkach o Ankonę we Włoszech. Do Polski powrócili w 1947 r. – opowiada nam Damian Mrozek, doradca wojewody ds. kontaktów z organizacjami pozarządowymi i kombatanckimi, uczestniczący w dzisiejszej uroczystości.

Podczas wygłoszonych przemówień przypomniano, że pierwsza masowa wywózka podczas II wojny światowej była najtragiczniejsza w skutkach. Objęła blisko 160-200 tys osób. W nocy z 9 na 10 lutego wywieziono przede wszystkim osadników, rodziny wojskowych, leśników, urzędników, mieszkańców małych miasteczek i chłopów. Wielu z nich nie wróciło z zesłania, wiele osób zginęło podczas transportu, na którego wyjątkowo ciężkie, zimowe warunki narażone były zwłaszcza dzieci i osoby starsze. Trzy kolejne masowe wywózki miały miejsce jeszcze w kwietniu i czerwcu 1940 r., a ostania w maju 1941 r.

- Pojutrze, 12 lutego przypada 80. rocznica śmierci kpt. Stefana Teligi, który zmarł w Uzbekistanie podczas formowania Armii Andersa. Jego żona i córka Zofia (dama Orderu Orła Białego) przyjechały po wojnie do Wrocławia. Przez wiele lat pomagały w repatriacji Polaków wywiezionych w głąb ZSRR. Dziś w Ogrodzie Botanicznym we Wrocławiu przy wejściu rośnie kasztanowiec czerwony a przy nim znajduje się tabliczka poświęcona pamięci kpt. Teligi i losie wielu Polaków zesłanych na nieludzką ziemię. O ich losach musimy pamiętać nie tylko w takim dniu jak dzisiejszy, ale przy każdej możliwej okazji. Trzeba podziękować Związkowi Sybiraków za zachowanie tej pamięci i przekazywanie prawdy historycznej kolejnym pokoleniom – dodaje Damian Mrozek.

Zesłanie na Syberię wpisało się w historię narodu polskiego już w XIX w., kiedy to po dokonaniu rozbioru Rzeczpospolitej Obojga Narodów, ówczesna Rosja chętnie korzystała z tej formy represji na Polakach walczących o swoją niepodległość. Deportacje dokonane przez Rosję Sowiecką w 1940 i 1941 r. były niespotykanym wcześniej apogeum tego dzieła – i jak okazało się po wielu latach – w dużej mierze próbą likwidacji rodzin i bliskich żołnierzy i oficerów zamordowanych w ramach Zbrodni Katyńskiej, dokonanej w pierwszych miesiącach 1940 r. W różnych okresach naszej historii Sybirakami byli m.in.:

• Adam Mickiewicz,
• Józef Piłsudski,
• Gustaw Herling-Grudziński,
• Hanka Ordonówna,
• związana z Wrocławiem, popularna piosenkarka Anna German.