Wrocławscy deweloperzy oceniają rok 2018 jako udany. Co przyniesie 2019?

Tomasz Sujak, członek zarządu Archicom SA

Podsumowując sprzedażowo rok 2018, widzimy, że sprzedaż mieszkań na rynku pierwotnym wyhamowuje. Ma to związek ze wzrostem cen mieszkań wynikającym z wymagającej sytuacji na rynku. Największym wyzwaniem dla deweloperów są rosnące ceny oraz coraz słabsza dostępność gruntów, koszty prac budowlanych i materiałów. Już dziś dotykają nas te wyzwania w kontekście negocjacji nowych kontraktów z generalnymi wykonawcami, a w perspektywie długoterminowej będą one jeszcze mocniej wpływać na cały rynek. Duże spółki, jak na przykład Archicom, mają zabezpieczone banki ziemi po atrakcyjnych cenach na kilka lat do przodu, ale już zauważamy, jak istotnie sytuacja z podażą ziemi wpływa na cały sektor.
Nie tylko sam wzrost cen może ograniczać popyt, ale również niewystarczająca podaż. Obrazowo mówiąc: dziś kupienie od dewelopera gotowego mieszkania jest prawie niemożliwe, z wyjątkiem kilku firm, w tym Archicomu. Klienci nadal poszukują mieszkań na finiszu realizacji lub gotowych do odbioru z prostych względów: dla wielu z nich istotna jest szybkość przeprowadzki, a także oszczędność wynikająca z mniejszej raty odsetkowej w kredycie. Niemniej jednak, uruchamiając kolejne nowe inwestycje widzimy, że część klientów cierpliwie czeka na ofertę w konkretnej lokalizacji.
Sprzedaż na rynku wrocławskim wyniosła 2032 lokale w III kw. 2018 roku, czyli spadła w porównaniu do poprzedniego kwartału br. o 20,6%, a w porównaniu do analogicznego okresu w 2017 r. o 32%. Analitycy przewidują, że 2018 rok zamknie się sprzedażą na poziomie ok. 10 tys. mieszkań, co oznaczać będzie spadek o 14% rok do roku. Podobnie na poziomie cen - do końca roku przewiduje się ich dalszy wzrost. Nominalnie średnia cen mieszkań w ofercie w III kw. wzrosła z 6,2 tys. zł do poziomu 7,1 tys. zł., a wzrost mierzony rok do roku wyniósł 13,7% (REAS).

Jan Chorostowski, prezes PBO DACH BUD Sp. z o.o.

Mijający 2018r. był czasem dynamicznych zmian na rynku budowlanym, a w związku z tym niekończących się stresów i nerwowości. Chociaż klienci kupujący nieruchomości pewnie nie zauważali tej dynamiki, to place budów odnotowywały stale niekorzystne sygnały z rynku. Negatywnym czynnikiem był i nadal utrzymuje się ciągły wzrost cen materiałów budowlanych. Z jednego zamówienia na kolejne cena rosła nawet o 10-20%. Mimo znacznego wzrostu cen, zapotrzebowanie budujących było duże, natomiast producenci materiałów budowlanych nie zwiększali produkcji, w związku z czym występował problem z ich dostępnością. Niejednokrotnie brak płyt stropowych, pustaków czy wełny mineralnej był powodem niedotrzymania planowanych terminów w przyjętych harmonogramach robót. Brak rąk do pracy na budowach był kolejnym czynnikiem mającym wpływ na terminowość poszczególnych realizacji. Bardzo duży procent pracowników budowlanych stanowią obywatele z Ukrainy. Kropkę nad „i” w tej kwestii stanowi otwarcie w Niemczech granic dla tych pracowników, co niestety odbije się niekorzystnie na polskim rynku pracy.
Podsumowując, rok 2018 kończy się ogromną niewiadomą dotyczącą sytuacji na rynku budowlanym. Niemniej jednak mam ogromną nadzieję, że nadchodzący Nowy Rok będzie dobrym rokiem dla budownictwa.

Zbigniew Juroszek, prezes ATAL

W 2018 roku sektor deweloperski odnotował dynamiczny wzrost. Wysoka sprzedaż i rosnąca liczba przekazań lokali sprawiły, że w trzecim kwartale 2018 roku ATAL kolejny raz z rzędu opublikował rekordowe wyniki finansowe.
Wszystko wskazuje na to, że 2019 rok nie powinien przynieść większych zmian w sytuacji na rynku mieszkaniowym. Dobra kondycja branży znajduje odzwierciedlenie w wysokim popycie. Polacy bogacą się i chcą mieszkać w nowoczesnych mieszkaniach o większym metrażu i wyższym standardzie wykończenia.
Czynnikami sprzyjającymi podjęciu decyzji o zakupie nieruchomości u dewelopera niezmiennie są m.in. olbrzymie braki lokalowe, spadek bezrobocia oraz niskie stopy procentowe. I choć dane za trzy kwartały 2018 roku - w porównaniu z rekordowym 2017 rokiem - potwierdzają niższą sprzedaż, to popyt nadal znacząco przekracza podaż.
Aktualnie ATAL realizuje 37 projektów zlokalizowanych w obrębie siedmiu największych aglomeracji w kraju - Krakowa, Katowic, Łodzi, Wrocławia, Warszawy, Trójmiasta i Poznania. W sumie powstanie w nich 6 200 lokali mieszkalnych, inwestycyjnych oraz usługowych. W przygotowaniu jest kolejnych 47 projektów z 12 000 lokalami. Ponadto mamy w planach regularne uzupełnianie oferty o nowe inwestycje we wszystkich siedmiu miastach, gdzie jesteśmy obecni. Świadczyć o tym może przeznaczenie tylko w pierwszych dziewięciu miesiącach 2018 roku aż 135 mln zł na zakup 14 gruntów w Trójmieście, Poznaniu, Krakowie, Wrocławiu, Warszawie i na Śląsku.
Rok 2019 powinien być dla sektora mieszkaniowego korzystniejszy, ponieważ stabilizują się ceny wykonawstwa i materiałów budowlanych oraz gruntów. Procesy administracyjne także powinny przebiegać efektywniej, co będzie miało pozytywne przełożenie na podaż.

Michał Jedynak, członek zarządu Grupy Deweloperskiej Scandi Home i członek zarządu wrocławskiego oddziału Polskiego Związku Firm Deweloperskich

To był niewątpliwie dobry rok dla sektora nieruchomości, choć w nie zabrakło w tym czasie wyzwań i problemów, z którymi mierzyć musieli się przede wszystkim deweloperzy. Oczywiście, na pierwszy rzut oka wszystko wyglądało doskonale - wysoki poziom popytu, rosnące ceny, szybko powstające nowe inwestycje w największych polskich miastach. Jest jednak i druga strona medalu, już mniej widoczna, wyrażona przede wszystkim właśnie w coraz wyższej cenie transakcyjnej mkw. powierzchni mieszkalnej. Na nią wpływ miały dwa główne czynniki - kryzys na rynku pracy, który dotknął głównie branżę budowlaną, bezpośrednio przecież wpływającą na kondycję całego sektora nieruchomości, oraz spadająca dostępność gruntów. Są to też najważniejsze wyzwania na przyszły rok , szczególnie wobec rosnących oczekiwań klientów.
Z punktu widzenia naszej Grupy rok 2018 był z pewnością przełomowy. Widząc zmieniające się powoli preferencje klientów, którzy coraz częściej szukają już nie mieszkania, a domu lub bliźniaka w niewielkiej od ścisłego centrum odległości, rozpoczęliśmy dwa nowe projekty we Wrocławiu. Pierwszy - Ville Scandi - to 16 miejskich willi przy ulicy Czajczej. Jego budowa trwa, do sprzedaży pozostały jedynie dwa lokale. Drugi projekt to już wyjątkowe przedsięwzięcie w skali całego miasta - Osiedle Scandi - osiedle 124 domów na granicy Jagodna i Brochowa przy ulicy Sygnałowej. Tam również mamy do czynienia z bardzo wysoką dynamiką sprzedaży - wszystkie domy I etapu (16) już znalazły nabywców, a popularność tego projektu wynika z wielu czynników - atutów technicznych, lokalizacji oraz dużych ogrodów, ale też atrakcyjności, jeśli pod uwagę weźmiemy cenę mkw. powierzchni mieszkalnej. Dla porównania - dziś średnia cena mieszkania dla Wrocławia ( dane za listopad 2018) to 6910 zł/mkw. (dane Otodom.pl/Bankier.pl), natomiast cena mkw. domu na Osiedlu Scandi to zaledwie 4820 zł/mkw.
Na rok 2019 patrzymy więc z optymizmem, racjonalnie podchodząc do zmieniających się warunków i na bieżąco analizując wszystkie pojawiające się sygnały, mogące nawet w najmniejszym stopniu wpłynąć na rynkową koniunkturę.

Oscar Kazanelson, przewodniczący rady nadzorczej ROBYG SA

Po trzech kwartałach 2018 r. zakontraktowaliśmy 2016 lokali netto w Warszawie i Gdańsku, co pomimo obecnej sytuacji w branży jest wynikiem zgodnym z przyjętym harmonogramem i oczekiwaniami. Dostosowujemy wielkość sprzedaży do potrzeb rynkowych i planujemy zamknąć 2018 r. z wynikiem ponad 2500 lokali.
Mimo pewnych trudności na rynku, rok 2018 oceniamy pozytywnie - pozyskaliśmy inwestora strategicznego, z sukcesem uplasowaliśmy emisję obligacji na 60 mln zł i rozszerzyliśmy obszar działalności o Wrocław, gdzie w 2019 roku rozpoczniemy realizację pierwszego etapu osiedla ROBYG Jagodno o zróżnicowanej zabudowie: wielorodzinnej i jednorodzinnej (szeregowej i atrialnej).
Wybierając lokalizację kierujemy się tym, aby osiedla miały wszystko, co jest potrzebne do wygodnego życia w miejskiej przestrzeni. Ponadto istotny jest także bardzo dobry stosunek ceny do jakości. Wszystkie lokale sprzedajemy jeszcze na etapie realizacji inwestycji, co oznacza duże zaufanie, jakim kupujący darzą Grupę ROBYG oraz wpasowywanie się w ich potrzeby.
Tym, co można uznać za nowe wśród potrzeb kupujących, są dodatkowe funkcje i usługi w mieszkaniach i na osiedlach. Udało nam się zdiagnozować te potrzeby już dawno, stąd też nasza oferta to m.in. system Smart House, zwiększający bezpieczeństwo i zmniejszający rachunki za energię, w standardzie, bez dodatkowych kosztów. To co u nas jest standardem, dla branży dopiero się nim stanie.
Dbamy również o przyjazną przestrzeń osiedli, w zasadzie tworząc integralne fragmenty miast z pełną infrastrukturą, terenami zielonymi, małą architekturą i lokalami usługowymi, tak żeby mieszkańcom żyło się wygodnie i aby ułatwić proces sąsiedzkiej integracji. Koniec roku wiązał się dla nas z wejściem na rynek wrocławski, który z pewnością będzie rozwijany, rozważane są też kolejne miasta, np. Poznań. Obecnie w naszej ofercie we wszystkich trzech miastach jest około 2200 lokali. Planujemy utrzymanie takiej liczby lokali, żeby dawać klientom jak najbardziej wszechstronny wybór.

Edward Laufer, Prezes Zarządu Vantage Development

Mijający rok możemy z całą pewnością zaliczyć do udanych. Wprowadziliśmy do oferty Vantage Development wiele interesujących projektów. Sukcesywnie realizujemy kolejne etapy Dorzecza Legnickiej przy ul. Małopanewskiej oraz naszej flagowej inwestycji - Promenad Wrocławskich. Postawiliśmy również na rodzinną zabudowę w Kameralnej Klecinie przy ul. Kobierzyckiej. Zakończyliśmy także budowę naszych inwestycji w Warszawie, gdzie trwają przekazania ostatnich mieszkań.
Największe emocje wśród wrocławian wywołał natomiast Port Popowice, który tworzymy wspólnie z Rank Progress. Biorąc pod uwagę skalę tego przedsięwzięcia oraz historię miejsca, w którym planujemy zrealizować projekt, jest to całkowicie zrozumiałe. Na terenie dawnego portu powstać ma ok. 2,5 tysiąca mieszkań, powierzchnie usługowe i biurowe oraz przestrzenie rekreacyjne. Projekt zaplanowany jest na około 10 lat i ma całkowicie odmienić Popowice.
Mamy doświadczenie w dużych projektach i tworzeniu nowej jakości w przestrzeniach, dotychczas zapomnianych i często zaniedbanych. Przy ul. Zakładowej stworzyliśmy w ciągu ostatnich kilku lat nową dzielnicę Wrocławia - Promenady Wrocławskie.
W grudniu wiele o Vantage Development mówiło się również w kontekście rozpoczęcia budowy pierwszego budynku, jak i historycznego wyburzania silosów w Porcie Popowice. Wielomiesięczne przygotowania do tego wydarzenia zakończyły się sukcesem i cieszy nas, że tak wielu wrocławian zechciało dołączyć do nas w roli obserwatorów na Moście Milenijnym.

Leszek Michniak, prezes Grupy WGN

Rok 2018 upłynął pod znakiem intensywnego rozwoju i ilości przeprowadzonych transakcji, zarówno na rynku nieruchomości mieszkaniowych, jak i komercyjnych.
Rynek mieszkaniowy cały czas cechuje zwiększająca się podaż, ale również utrzymujący się na wysokim poziomie popyt. Dzięki temu ceny są bardziej stabilne i w większości miast nastąpił wzrost ceny 1 mkw. średnio na poziomie 8-10%. W 2018 roku, w porównaniu r/r, zwiększyła się grupa kupujących w celach inwestycyjnych, szczególnie na wynajem. Według ekspertów WGN to właśnie młodzi ludzie decydują się najczęściej na wynajem mieszkań. Wynika to głównie z ich większej niż do tej pory mobilności. Pomimo sprzyjających warunków kredytowych ilość osób decydujących się na wynajem, w 2018 roku, stanowiła około 20% wszystkich uczestników rynku mieszkaniowego.
Odnotowano wzrost, o kolejne 10%, zainteresowanych zakupem mieszkań o podwyższonym standardzie, zwłaszcza apartamentów. To widoczny znak szybszego bogacenia się społeczeństwa.
Natomiast rynek domów cechuje większa nadpodaż niż w latach ubiegłych. Obecnie wystawiane są na sprzedaż duże domy, które dziś nie spełniają swojej funkcji wielopokoleniowej. Ceny domów często okazują się dużo niższe w przeliczeniu na cenę za 1 mkw. w porównaniu do mieszkań.
Rynek nieruchomości komercyjnych jest cały czas „w natarciu”, zarówno podaż, jak i popyt z każdym rokiem biją rekordy. Nie inaczej było w 2018 roku. Największy udział w obrocie na tym rynku mają tereny inwestycyjne oraz biurowce. Te dwa segmenty obrotu zdominowały rynek transakcji w Polsce. Według ekspertów WGN jest to idealny czas na zakup gruntów pod inwestycję - podaż jest wysoka a ceny, pod warunkiem dobrej lokalizacji i uzbrojenia, są wciąż przystępne. Wielu inwestorów uważa zakupy gruntów za dobrą lokatę kapitału.
Rynek powierzchni biurowych, pomimo rekordowych podaży, nie odnotowuje zwiększonej ilości pustostanów. W obecnej sytuacji właściciele starszych budynków stoją przed dużym wyzwaniem modernizacji swoich obiektów. Toteż w 2018 roku WGN odnotował wzrost o 20% wystawionych na sprzedaż starszych budynków biurowych.
Grupa WGN, w której działa ponad pół tysiąca agentów, doradców i analityków, istnieje na rynku już 28 lat, i w tym czasie przeprowadziła ponad 160 tysięcy transakcji, satysfakcjonując blisko 320 tysięcy osób, firm i instytucji. Od 1994 roku jest nieprzerwanie największym koncernem obrotu nieruchomościami w Polsce.
WGN, specjalizująca się w obrocie nieruchomościami premium, tylko w 11 miesiącach 2018 r. zrealizowała ponad 8100 transakcji, co wskazuje r/r wzrost o blisko 30%. Jest to absolutny rekord. Jako najbardziej doświadczona i największa sieć franczyzowa w kraju przekazuje swoich partnerom wypracowany, sprawdzony i bezpieczny przepis na sukces w branży nieruchomości, co przekłada się na wyniki.