Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem

Kacper Chudzik
Na pytania naszych czytelników odpowiada adwokat Kamil Gross.

Kontynuujemy wątek rozwodowy. Jak pamiętamy, w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Trzeba wskazać, że Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. W braku porozumienia, sąd uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia. Od niedawna obowiązuje regulacja, zgodnie z którą, na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. W praktyce jednak sądy rozwodząc małżonków posiadających małoletnie dzieci, orzekają w przedmiocie wspomnianej władzy rodzicielskiej i kontaktach z tymi dziećmi. Często te dwie sprawy bywają ze sobą mylone. Jest to dobra okazja, żeby się im bliżej przyjrzeć.

Zacznijmy od władzy rodzicielskiej. Zgodnie z Kodeksem Rodzinnym i opiekuńczym, dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską, która przysługuje obojgu rodzicom. Jeżeli jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska uległa zawieszeniu. Jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę.

Trzeba jednak ustalić czym właściwie ta władza rodzicielska jest. Przepis stanowi, że władza rodzicielska jest uprawnieniem i obowiązkiem rodziców i obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Warto przypomnieć, zwłaszcza dzieciom, że pozostając pod władzą rodzicielską winni są oni rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których mogą samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinni wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla ich dobra. Ustawodawca wskazał dość ogólnikowo, że władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Większą precyzją wykazał się tworząc przepis zgodnie z którym, rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.

Jak jesteśmy w temacie władzy rodzicielskiej, warto przytoczyć jeszcze inne regulacje. Dzieci muszą pamiętać, że rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są oni troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotowywać je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień. Nerwowym rodzicom mniej uzdolnionych dzieci warto przypomnieć, że osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych. Wskazać należy, że jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, a w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Dotyczy to takich spraw jak wybór szkoły czy sposobu leczenia.

Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą, z pewnymi wyjątkami wskazanymi w ustawie. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka. Sąd opiekuńczy i inne organy władzy publicznej są obowiązane udzielać pomocy rodzicom, jeżeli jest ona potrzebna do należytego wykonywania władzy rodzicielskiej. W szczególności każde z rodziców może zwrócić się do sądu opiekuńczego o odebranie dziecka od osoby nieuprawnionej, a także zwrócić się do sądu opiekuńczego lub innego właściwego organu władzy publicznej o zapewnienie dziecku pieczy zastępczej.

Dzieci powinny pamiętać, że matka i ojciec zobowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Niezasadne wydają się więc pretensje synów i córek, że mama odłożyła pieniądze z komunii na lokatę zamiast przeznaczyć je na klocki i czekoladę. Takie przykre obowiązki na rodziców nałożył jednak „niedobry ustawodawca”, o czym najmłodsi często nie wiedzą.

Teraz przejdźmy do kontaktów z dzieckiem, które wbrew pozorom nie są z władzą rodzicielską bliżej powiązane. Ustawa stanowi wprost, że niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Należy wskazać, że jeśli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia, w braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy. Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy ograniczy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem, w szczególności poprzez orzeczenie zakazu spotykania się z dzieckiem czy zabierania dziecka, albo poprzez zezwolenie na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności innej osoby. W sytuacjach skrajnych, gdy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza, sąd zakaże ich utrzymywania. Należy dodać, że sąd opiekuńczy, orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem, może zobowiązać rodziców do określonego postępowania, w szczególności skierować ich do placówek lub specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń.

Jak widać, władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem, to na gruncie przepisów prawa rodzinnego dwie zupełnie inne rzeczy. Praktyka wygląda tak, że w wyrokach rozwodowych znajdują się odrębne punkty dotyczące poruszanych dzisiaj spraw. Aby szczegółowo je opisać, Tygodnik musiałby mieć jeszcze kilkadziesiąt stron, aby wypełnić je twierdzeniami zaczerpniętymi z bogatej doktryny i orzecznictwa. W tym artykule starałem się jedynie przedstawić czym są władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem z prawnego punktu widzenia. Praktyka sądowa jest o wiele bardziej rozbudowana niż same przepisy. Wydaje się też ciekawsza, zwłaszcza gdy sąd rozwodzący małżonków stara się kierować dobrem dzieci, matki, ojca, w sytuacji gdy każdy z wymienionych ma odmienną wizję przyszłego życia.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na gazetawroclawska.pl Gazeta Wrocławska