18+

Treść tylko dla pełnoletnich

Kolejna strona może zawierać treści nieodpowiednie dla osób niepełnoletnich. Jeśli chcesz do niej dotrzeć, wybierz niżej odpowiedni przycisk!

Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Samorząd w pigułce - gmina

MG
Zdjęcie ilustracyjne
Zdjęcie ilustracyjne Piotr Krzyżanowski
Do Twojego domu prowadzi równa droga i wysprzątany chodnik? Z kranów płynie czysta woda, a do pracy wiezie Cię wygodny, punktualny i tani autobus? Wszystko to zależy od władz gminy. To właśnie one odpowiedzialne są za - jak napisano to w przepisach - "zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców". Co to znaczy?

CZEGO SIĘ JAŚ NIE NAUCZYŁ...
To gmina powinna zadbać o to, by w przedszkolu znalazło się miejsce dla Twojego dziecka, a w szkole miało ono dobrych nauczycieli. Przedszkola, podstawówki i gimnazja są bowiem w większości właśnie własnością gminy. I od niej zależy, jak wielu będą uczyły języków, czy będą remontowane, czy będą miały nowoczesne sale gimnastyczne i baseny, w jak licznych klasach uczą się nasze pociechy. Władze gminy decydują też o pensji nauczycieli (część pieniędzy na ich wypłaty dostają od państwa, część wykładają jednak same).

COŚ DLA CIAŁA I DLA DUCHA
Wolny czas spędzasz tylko przed telewizorem? A może alternatywą są biblioteki, muzea… To także zależy od gminy. To ona prowadzi część tych instytucji. Od niej zależy więc, jak dużo książek znajdziesz w swojej bibliotece i czy są wśród nich nowości. Gmina decyduje, czy blisko twojego domu działa ośrodek kultury i jakie ma propozycje dla mieszkańców. Także gmina buduje i utrzymuje boiska, dba o tereny rekreacyjne i o to, by rozwijał się lokalny sport. Buduje też parki, place zabaw i dba o tereny zielone.

BYŚ MIAŁ GDZIE MIESZKAĆ I Z CZEGO ŻYĆ
Nie każdego stać na własne mieszkanie. Ale każdy powinien mieć dach nad głową. A zapewnić ma go gmina. Właśnie po to powinna budować mieszkania komunalne i socjalne oraz tak nimi zarządzać, by wystarczyło dla wszystkich potrzebujących. Powinna też na bieżąco remontować swoje budynki, także kamienice. Z myślą o średniozarabiających, gminy mogą także stawiać mieszkania w ramach tzw. towarzystw budownictwa społecznego.

Gminy odpowiadają też za pomoc najuboższym - wypłacają im zasiłki i zapomogi, przygotowują wyprawki na święta, kupują węgiel na zimę... Choć walka z bezrobociem, to zadanie powiatu, gminy powinny w niej pomóc. Jak? Na przykład, sprowadzając nowych inwestorów, albo wprowadzając ulgi i przywileje (choćby zwolnienia z podatków) dla tych, którzy już prowadzą firmy w okolicy i zatrudniają tam mieszkańców.

Niestety, władze gminy mogą też sięgać do naszych kieszeni. To one ustalają bowiem wysokość podatku od nieruchomości, opłaty za posiadanie psa czy za użytkowanie wieczyste gruntu.

BY BYŁO CZYSTO I ELEGANCKO
Troska o porządek to jedno z podstawowych obowiązków gminy. To jej przedstawiciele mają zadbać o kosze na śmieci w naszej okolicy i czyste chodniki. Obowiązek ten nie dotyczy oczywiście terenów prywatnych, czy też tych należących do spółdzielni mieszkaniowych (tam porządek jest na ich głowie).
Gmina odpowiada też za ochronę środowiska, w tym budowę oczyszczalni ścieków, wysypisk śmieci oraz segregację odpadów.

BY ŻYŁO SIĘ WYGODNIE
Gmina powinna dbać o jakość dróg lokalnych - tych, którymi dojeżdżamy do domu czy pracy (drogi łączące kilka gmin należą w większości do powiatów, te łączące powiaty - do województw, a za większość ulic łączących województwa - tzw. drogi krajowe - odpowiada rząd). Na głowie gminy jest nie tylko troska o to, by jezdnia nie była dziurawa i miała dobry asfalt, ale i na przykład organizacja ruchu na skrzyżowaniach, przejścia dla pieszych, parkingi, czy sygnalizacja świetlna. Zimą obowiązkiem gminy jest odśnieżenie swoich dróg i chodników.

Powinna ona także zadbać o tzw. publiczne środki lokomocji, a więc autobusy czy tramwaje (a na wsiach - gimbusy, dowożące dzieci do szkół). Od gminy zależy to, czy pojazdy te będą nowe, wygodne i czyste oraz jak często pojawią się na przystankach. No i ile zapłacimy za bilety.
Władze gminy mają też troszczyć się o to, by mieszkańcy mieli dostęp do wody, prądu czy gazu. To one budują i remontują wodociągi czy kanalizację. Również gmina decyduje, gdzie powstaną hipermarkety i galerie handlowe oraz jak dużo będzie ich w Twojej okolicy.

BYŚ BYŁ BEZPIECZNY...
Czy wał przeciwpowodziowy koło Twojego domu wytrzyma kolejną falę kulminacyjną na rzece, a jeśli nie - czy pomoc nadejdzie na czas? To także zależy od gminy. Ma ona bowiem dbać o nasze bezpieczeństwo w stanie klęski żywiołowej, a - w razie potrzeby - zarządzić ewakuację i zapewnić mieszkańcom schronienie.

Ale nie tylko podczas powodzi czy huraganów powinniśmy liczyć na gminę. Może ona też (choć nie musi) wspierać policję, np. dopłacając do jej patroli czy kupując nowy sprzęt. Gmina ma także prawo (ale nie obowiązek) powołać straż miejską albo gminną, zastępującą policję przy najprostszych interwencjach. Straż będzie karała nas za złe parkowanie, ale też przypilnuje, by sąsiad posprzątał po swoim psie.

...I ZDROWY
Gmina powinna również zapewnić nam dostęp do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, dentysty, a kobietom - do ginekologa. Jeśli w okolicy lekarze nie prowadzą takiej przychodni, gmina może i powinna założyć ją sama. To jednak, czy opieka będzie tam bezpłatna, zależy już nie tylko od gminy, ale i od Narodowego Funduszu Zdrowia, który podpisuje z daną przychodnią kontrakt i określa w nim, jak wiele osób na jaką pomoc może tam liczyć.

CO WIDZISZ PRZEZ SWOJE OKNO?
Nawet o tym decyduje gmina. Jak to możliwe? Bo to ona ustala tzw. plan zagospodarowania przestrzennego. To dokument, w którym zapisane jest np. gdzie można zbudować nowe bloki i jak wysokie one będą, czy i gdzie można zorganizować kolejne targowiska, postawić hipermarkety. No i gdzie powstaną place zabaw czy parki. Gmina ustala też to, w jak wielu sklepach i lokalach gastronomicznych w Twojej okolicy (i w których konkretnie) można sprzedawać alkohol, jak długo są one czynne i czy można otwierać je tuż obok szkoły czy kościoła.

ZA CO JESZCZE ODPOWIADA GMINA
M.in. cmentarze komunalne, politykę prorodzinną, promocję, współpracę z organizacjami pozarządowymi, przeciwdziałanie alkoholizmowi, ochronę środowiska. Gminy zajmują się też meldunkami mieszkańców. Tu również wyrabiane są dowody osobiste.
GMINA, CZYLI KTO?
Rada gminy. Ona jest tu najważniejsza. Ustala bowiem prawo. Od niej zależy cały budżet gminy (a więc m.in. to, ile pieniędzy trafi do szkół, ile na remonty dróg, a ile na nowy basen; no i jak dużo zapłacimy za parkingi i posiadanie psa - skądś przecież trzeba te pieniądze wziąć). Radni uchwalają plany zagospodarowania przestrzennego, w którym zapisują, jak wykorzystany może zostać dany teren w gminie, także należący do prywatnych właścicieli. Radni ustalają też zasady, na jakich możemy kupić część majątku gminy, np. mieszkanie komunalne (decydują m.in. czy i na jakich warunkach skorzystamy z bonifikaty), zaciągają w imieniu gminy kredyty, przygotowują plan gminnych inwestycji, dokładnie zapisując w nim, kiedy w budżecie powinny znaleźć się pieniądze na dane przedsięwzięcie. To radni odpowiadają również za tworzenie albo likwidowanie tzw. gminnych jednostek organizacyjnych, np. szkół czy przedszkoli. Nadają również nazwy ulic i placów oraz honorowe obywatelstwa gminy. Kontrolują też działalność wójta, burmistrza czy prezydenta. Warto, by żył on z radą w zgodzie, bo od niej zależy też jego pensja. Wszystkie decyzje rady muszą zapadać w drodze głosowania.

Rada gminy obraduje na sesjach, które zwoływane są przez jej przewodniczącego przynajmniej raz na kwartał. Co jakiś czas radni spotykają się też w mniejszych grupach - tematycznych komisjach (osobnej dla różnych dziedzin, za które odpowiada gmina) - tu szczegółowo omawiają sprawy ważne dla gminy.

Radę gminy wybierzemy w tę niedzielę. Gminy do 20 tysięcy mieszkańców mają 15 radnych, te do 50 tysięcy - 21, do 100 tysięcy - 23, a do 200 tysięcy - 25. Na każde następne rozpoczęte 100 tys. mieszkańców przypada kolejnych 3 radnych. W sumie nie może być ich jednak więcej, niż 45.

Prezydent, burmistrz lub wójt. Wójtowie rządzą w gminach wiejskich, burmistrzowie - w tych, których stolicą (siedzibą władz) jest miasto. Prezydentów mają z kolei miasta, w których zameldowanych jest powyżej 100 tysięcy mieszkańców albo te, które przed reformą samorządową w 1990 roku już miały prezydentów.

Wójt, burmistrz lub prezydent, to najczęściej osoba najbardziej rozpoznawalna w gminie. Z nim mieszkańcy utożsamiają lokalną władzę. I słusznie, bo to on podejmuje większość decyzji w konkretnych sprawach. Jest tzw. organem wykonawczym, co oznacza że odpowiada za wykonanie tego, co postanowiła rada gminy. Rada ustala jednak tylko ramy jego działania. To burmistrz, wójt lub prezydent - sam lub za pośrednictwem swoich urzędników - decyduje, którą ulicę odśnieżyć w pierwszej kolejności, gdzie załatać dziury w drodze, jak często będą koszone trawniki, przy której alejce ustawić ławki...Są jednak granice - nie może wydać więcej pieniędzy, niż ustaliła rada gminy.

Wójt, burmistrz lub prezydent gospodaruje też majątkiem gminy, a więc m.in. sprzedaje lub wynajmuje mieszkania komunalne. To on ogłasza przetargi w sprawie gminnych inwestycji, on wydaje gminne pieniądze i odpowiada za zarobienie kolejnych. Reprezentuje też gminę poza urzędem i negocjuje z inwestorami.

Jest też szefem urzędu gminy - zatrudnia i zwalnia urzędników, odpowiada za jakość ich pracy i ustala pensje, daje też nagrody albo ustala kary. To od niego zależy więc, czy w urzędzie stoimy w kolejkach i czy urzędnicy nie traktują mieszkańców, jak intruzów. Szef gminy odwołuje też i powołuje szefów gminnych jednostek, np. dyrektorów szkół czy przedszkoli. Odpowiada nie tylko za pracę urzędników, ale i instytucji podległych gminie.

Prezydent, wójt i burmistrz przygotowuje też większość uchwał dla radnych (a ci mogą je zatwierdzić, zmienić lub odrzucić). Na jego głowie jest ochrona gminy przed powodzią, on ogłasza pogotowie czy alarm przeciwpowodziowy, może też zarządzić ewakuację z zagrożonych terenów.
Wójt oczywiście nie musi robić wszystkiego sam. Ma prawo powołać zastępców (w gminach do 20 tysięcy mieszkańców - jednego, do 100 tys. - maksymalnie dwóch, do 200 tysięcy - maksymalnie trzech, a w większych - najwyżej czterech).

Wójta zwolnić mogą tylko mieszkańcy - w drodze referendum. Chyba, że popełni on umyślne przestępstwo i zostanie za nie prawomocnie skazany - wtedy jego mandat wygasa. Wójt może także sam zrezygnować ze stanowiska.

Wójtów, burmistrzów i prezydentów wybierzemy w tę niedzielę. Bezpośrednie głosowanie odbywa się od 2002 roku - wcześniej osoby na te stanowiska wybierali radni. Podczas niedzielnych wyborów w każdej z gmin wskazać możemy tylko jednego kandydata. By wygrać, musi zdobyć więcej niż połowę głosów. Jeśli żadnego kandydatowi się to nie uda, po dwóch tygodniach (5 grudnia) dwóch z najlepszym wynikiem spotka się w drugiej turze.

Urząd gminy/miasta. To cały sztab ludzi, którzy są prawą ręką wójta, burmistrza lub prezydenta. To oni odpowiadają za obsługę mieszkańców, przygotowanie dokumentów i decyzji. Urzędnicy przygotowują też projekty uchwał rady gminy. W imieniu szefa urzędu (wójta, burmistrza lub prezydenta) bezpośredni nadzór nad jego pracą sprawuje zazwyczaj sekretarz gminy.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na gazetawroclawska.pl Gazeta Wrocławska