Przybędzie mieszkań dla mniej zamożnych? Rząd chce ułatwić gminom remont pustostanów. To szansa na nowe mieszkania komunalne

Wiele komentarzy medialnych wzbudziły najnowsze dane GUS, według których aż 11 proc. mieszkań w Polsce to pustostany. Co więcej, znaczną część z nich stanowią lokale w budynkach należących do samorządów – w 2019 r. Najwyższa Izba Kontroli doliczyła się aż 50 tys. gminnych pustostanów. Tymczasem na mieszkania komunalne i socjalne czeka się latami, a nowe praktycznie nie powstają. Rząd zapowiedział jednak, że chce to zmienić.

– Na rynku jest dużo nieruchomości, które można wyremontować lub zaadaptować na lokale mieszkalne. Rozważamy wsparcie, by można było takie inwestycje sprawniej przeprowadzać, by uprościć te procedury – podał wiceminister rozwoju cytowany przez Polskieradio24.pl.

Jak wyjaśnił Uściński, dzięki uproszczeniu procedur remont pustostanów stanie się dla gmin łatwiejszy. Nie padły jednak żadne konkrety – nie wiadomo, jakie przepisy mają się zmienić ani w jaki sposób, nie podano też daty planowanej nowelizacji.

Jak przypomniał wiceminister, samorządy mogą czerpać środki na inwestycje (w tym remonty) z Funduszu Dopłat. W ramach Narodowego Programu Mieszkaniowego fundusz ten ma dodatkowo zostać powiększony o kwotę przynajmniej 1,2 mld zł. To ważna zmiana, gdyż większość gmin nie remontuje swojego starzejącego się zasobu mieszkaniowego z powodu braku pieniędzy.

– Bezzwrotne wsparcie budownictwa może objąć nawet do 80 proc. wartości inwestycji (bez oceny zdolności kredytowej i obciążania wskaźnika długu gminy). Wsparcie umożliwia finansowanie mieszkań wraz z infrastrukturą towarzyszącą, z wyjątkiem gruntu – czytamy na stronie Polskiego Funduszu Rozwoju.

Planowane zmiany mają szansę doprowadzić do zwiększenia liczby przystępnych cenowo mieszkań na wynajem, a tym samym pomóc zapełnić lukę mieszkaniową, która wciąż jest w Polsce problemem.

Warto jednak zauważyć, że w ocenie NIK gminy nie mają pieniędzy na remonty m.in. dlatego, że źle zarządzają swoim zasobem mieszkaniowym. Problemem są zwłaszcza osoby niepłacące czynszu, od których gminy nie potrafią egzekwować należności.

– Niska ściągalność należności za najem lokali, niewłaściwa polityka czynszowa, w tym nieegzekwowanie terminowych wpłat, w większości gmin skutkowały brakiem środków na pokrycie kosztów eksploatacyjnych zasobu mieszkaniowego oraz na modernizację i remonty – podawała NIK w 2020 r.

Wszelkie zmiany ułatwiające remont mieszkań gminnych należy z góry ocenić na plus, ponieważ sytuacja w tej materii od lat jest zła. W 2019 r., kiedy ostatnio NIK badała tę kwestię, okazało się, że liczba mieszkań komunalnych spadła zamiast wzrosnąć. Główną przyczyną był pogarszający się stan techniczny budynków, który zmuszał samorządy do wyłączania części obiektów z użytku. Nie powinno to dziwić, jeśli wziąć pod uwagę, że 81 proc. gminnego zasobu mieszkaniowego stanowią budynki zbudowane przed 1945 r.

– Tylko w trzech gminach [z 11 skontrolowanych – przyp. red.] przychody z czynszów pokrywały koszty bieżącej eksploatacji lokali, ale w żadnej nie wystarczyły one na pokrycie wydatków remontowo-modernizacyjnych – podawała NIK w 2020 r.

W efekcie wieloletnich zaniedbań, błędnej polityki samorządów oraz braku środków na remonty w latach 2016–2019 kolejki oczekujących na mieszkanie od gminy wydłużyły się o 30 proc. Problem nie leży jednak tylko po stronie samorządów, gdyż również państwo z każdym rokiem coraz słabiej wspiera sektor mieszkaniowy w Polsce. Według NIK w 1992 r. bezpośrednie wydatki z budżetu państwa na wsparcie mieszkalnictwa stanowiły 1,8 proc. PKB, zaś w 2019 r. już tylko 0,08 proc. PKB. To jedne z najniższych wydatków na mieszkalnictwo w Unii Europejskiej.