Przestępstwa przeciw bezpieczeństwu w komunikacji [2]

W poprzednim tygodniu omówiłem wybrane przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności przestępstwo polegające na prowadzeniu pojazdu w stanie nietrzeźwości. Co jednak się dzieje, gdy zostaniemy prawomocnie skazani za takie przestępstwo? Czy prawomocny wyrok skazujący oznacza koniec naszych zmartwień? W wielu przypadkach niestety nie.

W przypadku stwierdzenia przez sąd (prawomocnym wyrokiem), że dana osoba kierowała pojazdem w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, sąd prześle odpis takiego wyroku właściwemu według miejsca zamieszkania skazanego staroście. Warto wiedzieć, że jeżeli kierujący prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości wykonując w tym czasie pracę zarobkową, sąd zawiadomi także pracodawcę kierującego o wydaniu wyroku skazującego. W takiej sytuacji ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami wymaga od starosty wydania decyzji administracyjnej o skierowaniu kierowcy na badanie lekarskie, badanie psychologiczne w zakresie psychologii transportu oraz kurs reedukacyjny w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii. Skierowanie przez starostę kierowcy na badania oraz kurs jest obligatoryjne, co oznacza, że starosta nie może tego zaniechać. Na badanie lekarskie może zostać skierowany kierujący także jeżeli istnieją uzasadnione zastrzeżenia co do jego stanu zdrowia. Takie uzasadnione zastrzeżenia mogą pojawić się np. w trakcie kontroli drogowej. Organ kontroli ruchu drogowego może sporządzić wniosek o wydanie przez starostę decyzji w przedmiocie skierowania kierującego na badanie lekarskie. Kurs reedukacyjny w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii jest prowadzony w formie wykładów i obejmuje w szczególności przedstawienie skutków wypadków drogowych, wpływu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu na funkcje percepcyjne kierującego oraz na podejmowane przez niego decyzje w ruchu drogowym, a także psychologiczne aspekty kierowania pojazdem w ruchu drogowym. Kurs taki prowadzony jest przez osobę posiadającą odpowiednią wiedzę specjalistyczną w tym zakresie. Po ukończeniu kursu wojewódzki ośrodek ruchu drogowego wydaje zaświadczenie o jego ukończeniu, jeżeli kierujący uczestniczył we wszystkich przewidzianych w programie zajęciach. Kierujący, który został skierowany na kurs reedukacyjny jest obowiązany do jego odbycia w terminie miesiąca od dnia doręczenia mu decyzji administracyjnej. Podobnie w przypadku skierowania na badanie lekarskie oraz badanie psychologiczne w zakresie psychologii transportu kierujący obowiązany jest do poddania się badaniu w terminie miesiąca od doręczenia mu decyzji administracyjnej, a także uiszczenia tzw. opłaty ewidencyjnej. Jeżeli po przeprowadzeniu badań zostanie wydane orzeczenie lekarskie, w którym zostaną stwierdzone przeciwskazania zdrowotne do kierowania pojazdem lub przeciwskazania psychologiczne do kierowania pojazdem, starosta wyda decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami. Zrobi to także w przypadku orzeczenia przez Sąd zakazu prowadzenia pojazdów. Starosta wyda decyzję administracyjną o przywróceniu uprawnień do kierowania pojazdami po ustaniu przyczyn, które spowodowały jego cofnięcie, oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej.

Często w mojej praktyce zdarza się, że Klienci nie wiedzą, iż istnieje pewna możliwość złagodzenia orzeczonego przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów. Jeżeli zakaz prowadzenia pojazdów był wykonywany przez okres co najmniej połowy orzeczonego wymiaru oraz w przypadku dożywotniego zakazu przez okres co najmniej 10 lat, Kodeks karny wykonawczy wprowadza możliwość orzeczenia przez sąd o dalszym jego wykonywaniu w postaci prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową. Jest to stosunkowo nowy przepis wprowadzony do Kodeksu w dniu 18 maja 2015 r. Blokada alkoholowa to urządzenie uniemożliwiające uruchomienie silnika pojazdu, w przypadku gdy zawartość alkoholu w wydychanym przez kierującego powietrzu wynosi co najmniej 0,1 mg alkoholu w 1 dm3. W takim przypadku sąd bierze pod uwagę postawę, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz zachowanie w okresie wykonywania środka karnego. Wszystkie te czynniki muszą uzasadniać przekonanie, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę nie zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Przy ocenie przez sąd postawy sprawcy chodzi o czas po popełnieniu przestępstwa, w szczególności o różne formy zachowania i zadośćuczynienia wobec pokrzywdzonego, starania o naprawienie szkody, wyrażoną skruchę itp. Jeżeli chodzi o właściwości i warunki osobiste sprawy to sąd ocenia przede wszystkim stan zdrowia kierującego, cechy osobowości, charakteru, utrwalone sposoby reagowania na stres i sytuacje trudne, stabilizację trybu życia, warunki rodzinne i środowiskowe, stabilność społecznie pożądanych postaw. W odniesieniu do zachowania w okresie wykonywania środka karnego sąd sprawdza m.in. przestrzeganie porządku prawnego, nienadużywanie alkoholu, unikanie środowisk patologicznych. Ocena tych okoliczności powinna odpowiedzieć sądowi na pytanie, czy w przyszłości, po zmianie sposobu wykonywania zakazu prowadzenia pojazdów, istnieje pozytywna prognoza, co do tego, że prowadzenie przez skazanego pojazdu nie będzie zagrażało bezpieczeństwu w komunikacji. Jednak mimo pozytywnej oceny, sąd nie ma obowiązku zmienić sposobu wykonywania środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, jeżeli sprzeciwiają się temu np. okoliczności popełnienia czynu, w tym także jego negatywny odbiór społeczny. W celu dokonania prawidłowych ustaleń i ocen sąd zleci zebranie stosownych informacji w drodze wywiadu środowiskowego przeprowadzonego przez kuratora sądowego oraz uzyska wiedzę o skazanym, jaką dysponuje Policja. Omawiana instytucja jest urzeczywistnieniem jednej z fundamentalnych zasad prawa karnego wykonawczego, jaką jest zasada modyfikowania kar i środków w postępowaniu wykonawczym. Zasada ta wymaga korygowania decyzji zawartych w wyroku dotyczących sposobu wykonywania kar i środków, co związane jest z potrzebą okresowej oceny procesu wykonywania orzeczeń. Instytucja ta przy spełnieniu określonych warunków pozwala sądowi na złagodzenie represji orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów. Środek karny zakazu prowadzenia pojazdów jest wykonywany w dalszym ciągu, jednakże jego zakres zostaje zawężony wyłącznie do pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową. Skazany tym samym będzie mógł się ubiegać o uzyskanie uprawnień do kierowania pojazdem wyposażonym w blokadę alkoholową. Postanowienie sądu wydane na tej podstawie nie zmienia jednak czasu, na jaki został orzeczony środek karny zakazu prowadzenia pojazdów. Po wydaniu postanowienia sąd prześle jego odpis staroście właściwemu dla miejsca zamieszkania skazanego. Starosta w takim przypadku wydając decyzję o przywróceniu uprawnienia do kierowania pojazdami, wpisuje do prawa jazdy informację o ograniczeniu uprawnienia do kierowania wyłącznie pojazdem wyposażonym w blokadę alkoholową.

Skazanie kierującego za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości niesie za sobą określone i jak się wydaje dotkliwe konsekwencje. Są jednak przewidziane rozwiązania prawne opisane przeze mnie w niniejszym artykule, które mogą okazać się przydatne dla osób skazanych. W przypadku orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów, warto jest przed upływem połowy okresu zakazu, udać się do zaufanego nam adwokata lub radcy prawnego w celu zlecenia mu przygotowania odpowiednich dokumentów, w których wyczerpująco uzasadni celowość zmiany przez sąd dalszego wykonywania zakazu oraz reprezentacji przed sądem.

Źródło:

- ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami,

- ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym,

- ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy,

- Postulski Kazimierz, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, wyd. III,

- Dąbkiewicz Krzysztof, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, wyd. III.