Profesor Miodek: Lajki, szery i mainstream w języku polskim

Oto fragmenty pewnego artykułu poświęconego wpływowi Internetu na politykę: „Ta logika oddziałuje na media tradycyjne - coraz większa część odbiorców ich treści, zarówno publikowanych w internecie, jak i w tradycyjnych formatach (np. na papierze), dociera do nich na skutek rekomendacji na Facebooku”, „Miarą sukcesu jest clickstream, czyli liczba pozyskanych lajków i szerów będąca miarą uznania dla konkretnego wpisu”.

W kilku linijkach tego tekstu aż się roi od nowych wyrazów i nowych znaczeń wyrazów dobrze znanych. Oto pod „tradycyjnymi formatami (na papierze)” kryją się tutaj po prostu „gazety”, czyli doszło do kolejnego poszerzenia pola semantycznego wyrazu, który dla większości Polaków ciągle jest określeniem albo „rozmiaru arkusza papieru, książki, zdjęcia itp.” (ze wskazaniem, np. A4, 6x9), albo „ogółu cech ocenianych wysoko lub nisko” (bardzo lubię w recenzji takiej czy innej pracy napisać, że jej autor ujawnia w niej swój duży format intelektualny). Napisałem zaś wyżej o kolejnym rozszerzeniu pola semantycznego, bo dopiero zaczynamy się jako użytkownicy polszczyzny oswajać z formatem radiowym czy telewizyjnym - „rodzajem programu nadawanego w danej stacji radiowej bądź telewizyjnej”, a tymczasem już się też pojawił format „gazeta”. Zaiste, zawrotne tempo, dla wielu - zwłaszcza starszych - nie do nadążenia.

Dzieje się to wszystko pod wpływem języka informatycznego, w którym obiegowymi terminami są zarówno format - „rodzaj pliku związany z odpowiednim sposobem zapisu i odczytu”, „reguły określające strukturę fizyczną, sposób rozmieszczenia, zapisu informacji danego typu, inaczej: wzorzec, szablon”, „komenda w języku programowania Common Lisp”, „polecenie systemu CP/J”, jak i formatowanie dysku, formatowanie tekstu - „nadawanie tekstowi określonego stylu i kształtu”. Taka semantyczna pojemność sprzyja ugruntowywaniu się nowych znaczeń.

Utrwala się w powszechnej świadomości językowej mainstream - dosł. ang. „główny nurt” - „nurt myślowy lub stylistyczny reprezentowany przez większość artystów, twórców lub innych ludzi zaangażowanych w daną dziedzinę”. Tu mamy clickstream - dosł. ang. „nurt kliknięć” - „liczbę pozyskanych lajków i szerów”. A lajk, czyli „polubienie”, jak się często słyszy (z ang. like „lubić”), to „oznaczenie wpisu, zdjęcia itp. w serwisie społecznościowym, zwłaszcza na Facebooku, przez które oglądający daje znać, że mu się wpis, zdjęcie itp. podoba lub że się z nim zgadza”, szer natomiast (z ang. share „podzielić się”) - zwykle w liczbie mnogiej - oznacza „podzielenie się informacją z innymi użytkownikami portalu społecznościowego”.

Napisałem wyżej o zawrotnym tempie upowszechniania się tych wszystkich nowych słów, nieuchronnie prowadzącym do pogłębiania się międzypokoleniowych zaburzeń komunikacyjnych. Zwierzał mi się ostatnio pewien starszy pan, że usłyszał od koleżanki swego wnuka o zdaniu przez nią „ajbika”. Wstyd mu było spytać, o co chodzi, więc dopiero po wizycie dziewczyny zagadnął wnuka i dowiedział się, że chodzi o „międzynarodową maturę”, dowcipnie pod względem morfologicznym spolszczoną - od podstawy słowotwórczej IB (czytaj „ajbi”) - International Baccalaureate.