"Prezentowany dzisiaj przewodnik, choć nie przynosi odpowiedzi na wszystkie pytania, które wiążą się z historią lipcowej zbrodni z 1941 r., jest jednak pierwszą publikacją, która wiedzie – dosłownie – po śladach tych tragicznych wydarzeń z lipca 1941 r." - mówi Kamilla Jasińska, pomysłodawczyni, a zarazem współautorka publikacji. - "Idea przewodnika narodziła się kilka lat temu we wrocławskim środowisku akademickim. Do współpracy zaprosiłam dwóch historyków ukraińskich: Vasyla Kmet’ i Stepana Biłostocky’ego z Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki. W efekcie w czerwcu 2018 r. ukazało się wydanie broszurowe, a w 2019 r. – staraniem Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” – wydanie książkowe w języku polskim, a teraz poszerzone II wydanie w języku polskim i I w języku ukraińskim.
Dzięki internetowemu połączeniu uczestnicy wrocławskiej premiery przewodnika przenieśli się do Lwowa, gdzie w Bibliotece Lwowskiego Uniwersytetu zebrali się jego współautorzy oraz zaproszeni goście.
"Nasza Biblioteka jest miejscem, gdzie przechowywane są największe intelektualne skarby naszych profesorów" – mówił dr Vasyl Kmet', współautor publikacji. - "Lwowiak Stanisław Jerzy Lec powiedział kiedyś, że: "rany się zabliźniają, ale blizny rosną wraz z nami". I właśnie tak się staje z ofiarami tamtej wojny i właśnie teraz na Ukrainie i we Lwowie doskonale rozumiemy, czym są tragedie wojenne, czym są dla życia intelektualnego i intelektualisty, który walczy o wolność osobistą, prawo do bytu i prawo bycia sobą. Dzisiaj po raz kolejny wspominamy tę datę, bo jesteśmy „solidarni”, a mamy na myśli pewną solidarność akademicką" – dodał lwowianin, dyrektor Biblioteki Naukowej Uniwersytetu Lwowskiego.
Za pomocą internetu z Wrocławiem połączył się także Jan Longchamps że Berier, syn prof. Romana Longchampsa, który jako 13-letni chłopiec był świadkiem aresztowania swojego ojca i trzech starszych braci.
"Bardzo się cieszę z obecności pana Jana na naszym okolicznościowym spotkaniu. Jak on sam wielokrotnie podkreśla, to co się wydarzyło 81 lat temu, wciąż jest dla niego bardzo trudne, ale ma przy tym poczucie, że dawanie świadectwa tamtych dni, to jego obowiązek. Dzisiejsze spotkanie i łączenie ze Lwowem to ze względu na trwającą tam wojnę tylko namiastka naszych planów i zamierzeń odnośnie do uczczenia pamięci zamordowanych polskich uczonych lwowskich uczelni i ich bliskich. Bardzo brakuje mi tych wędrówek po Lwowie, spotkań z jego mieszkańcami, oprowadzania polskich wycieczek szlakiem lipcowej zbrodni czy po Cmentarzu Łyczakowskim i Cmentarzu Obrońców Lwowa. Jako autorzy czujemy się popularyzatorami tego tematu i, niestety, najpierw pandemia koronawirusa, a teraz wojna nie pozwala nam tego robić" – dodaje Kamilla Jasińska.
Jak czytamy w przewodniku: "Autorzy w przystępny sposób zaprezentowali sylwetki zamordowanych uczonych i ich bliskich, pokazali miejsca, w których mieszkali, a także opisali ostatnie godziny ich życia oraz ich ostatnią drogę. W przewodniku nie brakuje wstrząsającego opisu nie tylko samej egzekucji, ale także późniejszych wydarzeń, czyli ekshumacji i spopielenia ciał Profesorów Lwowskich. To wszystko zostało zaprezentowane na tle skrótowo zarysowanego kontekstu historycznego i realiów życia w wojennym Lwowie. W kolejnej części zaprezentowano miejsca, które w obu partnerskich miastach – we Lwowie i Wrocławiu – upamiętniają zamordowanych uczonych. Przy tej okazji opisano także trwające wiele lat starania o wzniesienie pomników w każdym z tych miast. Integralną częścią publikacji jest aneks zawierający plany Lwowa i Wrocławia wraz ze zdjęciami poszczególnych miejsc i proponowanymi trasami zwiedzania".
"Unikalny charakter naszego przewodnika polega przede wszystkim na tym, że powstał w wyniku współpracy polskich i ukraińskich badaczy, stanowiąc pierwszą próbę wypracowania wspólnej polsko-ukraińskiej narracji na temat zbrodni" – podkreślają autorzy publikacji. - "Opiera się na założeniu, że skoro oba narody łączy wspólna pamięć o zbrodni i jej ofiarach, to należało podjąć trud wypracowania jednej narracji – ponad wszelkimi podziałami i ponad granicami – tłumaczą, zachęcając jednocześnie do lektury - i jeśli to tylko możliwe – do wspólnych wrocławsko-lwowskich wędrówek śladami polskich uczonych i ich rodzin.
Grupa zamordowanych przez Niemców w pierwszych dniach niemieckiej okupacji Lwowa ponad 20 uczonych oraz ich bliskich, ogółem 45 osób, określana mianem Profesorów Lwowskich, jest wymownym symbolem martyrologii narodu polskiego i nazistowskiej polityki niszczenia polskich elit społecznych i naukowych. Zbrodnia ta stała się też wyrazistym przykładem braku osądzenia i ukarania sprawców. Literatura na ten temat jest dość obszerna, temat był już bowiem wielokrotnie podejmowany zarówno przez polskich, jak i ukraińskich badaczy, kilkanaście lat temu pojawiły się także pierwsze publikacje niemieckie. Niestety, chociaż wiele już wiadomo na temat samego przebiegu zbrodni i jej ofiar, to nadal dużo pracy przed historykami, gdyż wiele pytań wciąż pozostaje bez odpowiedzi.
"Ten przewodnik jest dla mnie dowodem na to, że pomimo różnych trudności i niełatwej polsko-ukraińskiej historii jeżeli chcemy wspólnie dochodzić do prawdy, to da się to zrobić. Mimo, że staramy się popularyzować ten temat, przed nami jeszcze dużo pracy, ponieważ ta historia nie skończyła się w 1941 r. Dalej musimy działać na rzecz jej upamiętnienia, zarówno w formie pisanej, jak i w przestrzeni publicznej – choćby dbając o pomniki i treści, jakie im towarzyszą" – dodaje na koniec Kamilla Jasińska.
Przewodnik jest już dostępny w księgarni Centrum Historii Zajezdnia przy ul. Grabiszyńskiej 184 we Wrocławiu, a także w sklepie internetowym www.sklep.zajezdnia.org.
Jak głosujemy w II turze wyborów samorządowych
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
