Prawo aborcyjne w Polsce

W ostatnim czasie wiele się mówiło o zmianach w prawie dotyczących aborcji. Mieliśmy do czynienia z olbrzymimi manifestacjami zwolenników utrzymania obowiązującego prawa w tym zakresie, a nawet jego zliberalizowania (tzw. czarne protesty) oraz zwolenników wprowadzenia całkowitego zakazu aborcji. Niewątpliwie obóz rządzący zmierzał do zaostrzenia obowiązujących przepisów prawnych. Jaki jednak stan istnieje obecnie?

STRONA INTERNETOWA ADWOKATA KAMILA GROSSA

Tematykę tę reguluje obecnie ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. W preambule do ustawy uznano, że życie jest fundamentalnym dobrem człowieka, a troska o życie i zdrowie należy do podstawowych obowiązków państwa, społeczeństwa i obywatela; uznając prawo każdego do odpowiedzialnego decydowania o posiadaniu dzieci oraz prawo dostępu do informacji, edukacji, poradnictwa i środków umożliwiających korzystanie z tego prawa. Prawo do życia podlega, zgodnie z ustawą, ochronie, w tym również w fazie prenatalnej. Granice ochrony życia w fazie prenatalnej określa ustawa. Zgodnie z art. 4a ustawy przerwanie ciąży może być dokonane wyłącznie przez lekarza, w przypadku gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej, badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu, lub gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego. Przy czym, przerwanie ciąży w przypadku, gdy ciąża stanowi zagrożenie dla kobiety ciężarnej oraz gdy zachodzi duże prawdopodobieństwo upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby jest dopuszczalne do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej. W takich przypadkach przerwania ciąży dokonuje lekarz w szpitalu. W przypadku, gdy zachodzi podejrzenie, że ciąża powstałą w wyniku czynu zabronionego, przerwanie ciąży jest dopuszczalne, jeżeli od początku ciąży nie upłynęło więcej niż 12 tygodni. W każdym przypadku do przerwania ciąży wymagana jest pisemna zgoda kobiety. W przypadku osoby małoletniej lub kobiety ubezwłasnowolnionej całkowicie wymagana jest pisemna zgoda jej przedstawiciela ustawowego. W przypadku osoby małoletniej powyżej 13 roku życia wymagana jest również jej pisemna zgoda. Natomiast w przypadku osoby małoletniej poniżej 13 roku życia wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego. W takim przypadku osoba małoletnia ma prawo do wyrażenia własnej opinii. W przypadku kobiety ubezwłasnowolnionej całkowicie wymagana jest także pisemna zgoda tej osoby, chyba że na wyrażenie zgody nie pozwala stan jej zdrowia psychicznego. W razie braku zgody przedstawiciela ustawowego, do przerwania ciąży wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego. O tym czy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej lub czy badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej życiu płodu, decyduje zawsze inny lekarz niż dokonujący przerwania ciąży. Wyjątkiem jest bezpośrednie zagrażanie życiu kobiety wywołane ciążą. W takim przypadku powyższe okoliczności może stwierdzić lekarz dokonujący przerwania ciąży. Natomiast okoliczność, czy ciąża została wywołana wskutek czynu zabronionego stwierdza prokurator.

Zabieg przerwania ciąży może być, w przypadku jej wywołania wskutek czynu zabronionego, przeprowadzony także w prywatnym gabinecie lekarskim. Wymagania, jakie powinny spełniać prywatne gabinety lekarskie, w których dokonuje się zabiegów przerwania ciąży określają odrębne przepisy. Osobom objętym ubezpieczeniem społecznym i osobom uprawnionym na podstawie odrębnych przepisów do bezpłatnej opieki leczniczej przysługuje prawo do bezpłatnego przerwania ciąży w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej. Osoby wykonujące czynności związane z przerwaniem ciąży są obowiązane do zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym powzięły wiadomość w związku z wykonywaniem tych czynności. W razie zawinionego ujawnienia wiadomości związanych z przerwaniem ciąży, sąd może przyznać osobie poszkodowanej odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Jak więc widać ustawa na pierwszym miejscu stawia kobietę ciężarną i jej udziela ochrony. Kobieta ma prawo podjąć decyzję o przerwaniu ciąży także w przypadku dużego prawdopodobieństwa ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej życiu płodu. Także w przypadku czynu zabronionego, a więc przede wszystkim przestępstwa zgwałcenia, kobiecie przysługuje prawo przerwania ciąży. Fakt ten jednak musi zostać stwierdzony przez prokuratora. Należy wskazać, że polski Kodeks karny w art. 152 penalizuje czyn polegający na przerwaniu ciąży (nawet za zgodą kobiety ciężarnej) wbrew przepisom ww. ustawy. Przestępstwo to jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3. Tej samej karze podlega ten, kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem przepisów ustawy.

Projekt zmian dotyczących aborcji przedstawiony przez komitet „Ratujmy kobiety” zakładał możliwość przerywania ciąży bez dodatkowych warunków do 12 tygodnia życia płodu. Po tym terminie aborcja miała być dozwolona w przypadku ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby (do 24 tygodnia), wykrytej choroby uniemożliwiającej samodzielne życie i braku możliwości jej wyleczenia (dopuszczalne bez ograniczeń), ciąży będącej wynikiem gwałtu (do 18 tygodnia). Ponadto karze za przerwanie ciąży wbrew przepisom prawa miała nie podlegać matka dziecka poczętego. Tymczasem komitet „Stop aborcji” zakładał wprowadzenie całkowitego zakazu przerywania ciąży. Jak więc widać proponowane zmiany prawne miały być daleko idące.

Nie jest rzeczą zaskakującą, że zabiegi polegające na przerywaniu ciąży to wielomiliardowy przemysł, którego lobby jest bardzo silne w większości krajów zachodniego świata. Opinii publicznej przedstawianych jest wiele różnego rodzaju badań i statystyk, które mają przemawiać za jak najdalej idącym liberalizmem w zakresie aborcji. Każdy z nas powinien się jednak zastanowić, na ile przedstawiane badania i statystyki oparte są na wiarygodnych faktach, a na ile zmanipulowane na własne potrzeby. Warto sięgnąć w tej materii po doświadczenia światowych autorytetów w zakresie przerywania ciąży. Jednym z nich może być na przykład prof. Bernard Nathanson - lekarz ginekolog i położnik, który odpowiedzialny jest - jak sam twierdził, za dokonanie około 75.000 aborcji. Po tych doświadczeniach, oraz po przeprowadzeniu wielu specjalistycznych badań, na które pozwoliły rozwijające się technologie medyczne, opowiedział się stanowczo przeciwko przerywaniu ciąży. Jest on współautorem m.in. filmów dokumentalnych „Niemy krzyk” oraz „Zaćmienie rozumu”. Osobom zainteresowanym tym tematem oraz osobą profesora Nathansona polecam również książkę zat. „Świadek Życia” zawierającą treści przemówień prof. Bernarda Nathansona podczas jego wizyty w Polsce w 1996 r.

Z całą pewnością ustawa z 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży stanowi pewnego rodzaju „consensus omnium” problematyki aborcyjnej w Polsce. Jej jakiekolwiek zmiany zarówno w kierunku zaostrzenia przepisów prawnych, jak i ich liberalizacji, powinny być poprzedzone zakrojoną na szeroką skalę debatą społeczną oraz zasięgnięciem informacji środowisk naukowych oraz religijnych. Niewątpliwie obóz rządzący powinien słuchać swojego suwerena - narodu, jednakże nie może zapomnieć o tym, że porządek prawny zakorzeniony został głęboko w zasadach prawa naturalnego, wśród których jednym z najważniejszych jest prawo do życia, jak również o tym, że to właśnie na rządzących spoczywa wielka odpowiedzialność w tym zakresie.