Na autostradzie A4 znikną szlabany i bramki autostradowe. Wciąż będą obowiązywać 3 różne systemy opłat

Na bramkach autostrady A4 w Gliwicach Sośnicy, Wrocławiu czy na A2 między Łodzią i Koninem od 1 grudnia 2021 roku zacznie działać nowy system poboru opłat za autostrady. Oczywiście będzie on dotyczył wspomnianych odcinków płatnych autostrad zarządzanych przez państwo. Obecnie na wjeździe na A4 czy A2 w tych miejscach stoją bramki i są szlabany. Można kupić bilet u obsługi lub skorzystać z aplikacji sytemu viaTOLL (możemy przedpłacać i doładowywać konto z którego pobierane są płatności za przejazd).

Jak zapłacimy za przejazd państwową autostradą po zmianach, czy znikną szlabany, czy także infrastruktura służąca poborowi opłat? Zadaliśmy te pytania urzędnikom Krajowej Administracji Skarbowej.
Pracownicy KAS potwierdzają, że szlabany w miejscach poboru opłat na odcinkach państwowych autostrad płatnych A2 Stryków – Konin i A4 Wrocław – Sośnica zostaną zlikwidowane 1 grudnia 2021 r. Infrastruktura towarzysząca pozostanie w miejscach poboru opłat, zaś docelowo miejsca poboru opłat zostaną zlikwidowane.

- Z uwagi na szeroki zakres prac związanych z przebudową miejsc poboru opłat i koniecznością minimalizowania utrudnień w ruchu, prace te będą przebiegać etapami – powiedziała nam Anita Wielanek, rzeczniczka KAS.

Zarządcą państwowych autostrad jest obecnie Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Czy to oznacza, że za przystosowanie infrastruktury do nowego sposobu opłat także odpowiada GDDKiA?

- Oczywiście współpracujemy z KAS i jesteśmy z nimi na bieżąco w kontakcie. Stacje i place poboru opłat pozostają w gestii KAS, więc np. termin likwidacji szlabanów, kiosków itd. pozostaje właśnie w ich gestii – powiedział nam Szymon Piechowiak, rzecznik GDDKiA. - Na ten moment nie przewidujemy potrzeby inwestowania w nowe urządzenia (system poboru opłat leży w gestii KAS, więc wydatki z tym związane są również po ich stronie) czy infrastrukturę. Z czasem zapewne zostanie zlikwidowana cała infrastruktura w miejscu obecnych punktów poboru opłat, np. barierki i krawężniki rozdzielające pasy czy zadaszenie. Wtedy też będzie trzeba dostosować nawierzchnię drogi, tak jak to miało miejsce po likwidacji punktu Poboru Opłat Pruszków – kończy Szymon Piechowiak.

Jednak do grudnia 2021 roku praktycznie nic się nie zmieni. Można więc powiedzieć, że kierowcy nie odczują zmian. Eksperci mają jednak mieszane odczucia, czy wprowadzanie zupełnie nowego systemu jest uzasadnione ekonomicznie i praktycznie.

- Od strony praktycznej prawie nic się nie zmieni, gdyż nowy system pojawi się tylko na dwóch odcinkach. W efekcie kierowcy samochodów osobowych nadal będą stali w korkach w okolicach Krakowa, Gdańska czy Poznania. Nie ma narzędzi prawnych do tego, aby koncesjonariusze przeszli na nowy system – komentuje specjalnie dla „Dziennika Zachodniego” Adrian Furgalski, prezes zarządu Zespołu Doradców Gospodarczych TOR. - Byłoby to zresztą nieracjonalne kosztowo dla GTC oraz Stalexportu, które wdrożyły coraz popularniejszy wśród kierowców samochodów osobowych videotolling – dodaje.

Adrian Furgalski przypomina, że nowy system tylko wprowadzi element chaosu w sposobie poboru opłat, Będzie to już trzeci elektroniczny system poboru opłat na polskich autostradach.

- KAS pobiera opłaty na dwóch państwowych odcinkach autostrad o łącznej długości ponad 260 km – A4 (Katowice – Wrocław) oraz A2 (Łódź – Konin). Płatne odcinki koncesyjne, których nie obejmie e-TOLL to fragment A4 (Katowice – Kraków), A1 (Gdańsk – Toruń) oraz A2 (Konin – Świecko) – łącznie ponad 450 km. W przypadku dwóch koncesjonariuszy (GTC – A1 oraz Stalexport Autostrada Małopolska – A4) samochody osobowe mogą skorzystać z videotollingu. Oznacza to, że po wprowadzeniu e-TOLL będą aż trzy różne systemy płatności na sieci dróg autostradowych. Kolejny raz nie wykorzystujemy zatem szansy na to, żeby wprowadzić autentyczne ułatwienie dla kierowców samochodów osobowych, jakim byłby jednolity w skali kraju sposób uiszczania opłat za przejazd. Będzie nadal brak spójności oraz konieczność korzystania z kilku różnych rozwiązań w zależności od odcinka autostrady, na którym się znajdziemy – uważa Furgalski.

Jak wobec tego będziemy mogli skorzystać z nowego systemu pobierania opłat? Według Krajowej Administracji Skarbowej, użytkownicy pojazdów lekkich będą mogli korzystać zarówno z rozwiązań elektronicznych, jak i dokonać zakupu jednorazowego biletu elektronicznego – niezależnie od wybranej metody płatności, opłata jest wnoszona za przejechane kilometry autostrady.
Będzie można także zapłacić przy pomocy specjalnej nowej aplikacji, wykorzystującej system satelitarnego śledzenia pojazdów. Pojawia się jednak kolejne pytanie - czy wobec tego kierowcy, korzystający z tej aplikacji nie będą przy okazji dodatkowo inwigilowani przez operatora tego państwowego systemu?
KAS zdecydowanie zaprzecza.

- Nie jest prawdą, że nowy system będzie umożliwiał śledzenie kierowców poruszających się po płatnych odcinkach autostrad. Wobec użytkowników autostrad, którzy będą korzystać z systemu e-TOLL, zakres danych przetwarzanych będzie ograniczony do danych niezbędnych dla poboru opłaty za przejazd autostradą. Jedną z planowanych metod uiszczenia opłat w nowym systemie jest zakup biletu autostradowego. Należy podkreślić, że zakupu biletu będzie można dokonać podając wyłączne numer rejestracyjny pojazdu, zatem z punktu widzenia prywatności jest to rozwiązanie ograniczające do minimum zakres przetwarzanych danych – przekazali nam urzędnicy KAS.

Kierowcy nie będą zachwyceni możliwością korzystania z tej aplikacji sądzi Adrian Furgalski.

- Aplikacja z wykorzystaniem GPS do płacenia za przejazd autostradą to uszczęśliwianie kierowców samochodów osobowych na siłę – uważa ekspert. - Będzie funkcjonować tylko dlatego, że pozostałe dwie opcje w ramach e-TOLL (płatność przez aplikację oraz zakup biletu np. na stacji paliw) będą każdorazowo wymagać podania numeru rejestracyjnego oraz trasy przejazdu. To niepotrzebne mnożenie sposobów uiszczenia opłaty i tworzenie chaosu w imię chwytliwego hasła likwidacji bramek. W rzeczywistości stanie się to tylko na dwóch dość krótkich odcinkach, a kierowcy nadal będą stali w korkach na innych trasach – komentuje.

Podsumujmy więc. Nowy system poboru opłat zacznie w pełni funkcjonować 1 grudnia 2021 roku. Wtedy to na stałe znikną szlabany na bramkach wjazdowych na dwa odcinki polskich autostrad między węzłami Gliwice Sośnica i Bielany Wrocławskie, oraz między Łodzią i Koninem. To nie wszystko, etapami będzie też znikać cała infrastruktura, związana z dotychczasowym sposobem pobierania opłat za przejazd autostradą. Za wszystko będzie odpowiedzialna Krajowa Administracja Skarbowa i to ona będzie też pobierała opłaty w nowej formie.

Użytkownicy pojazdów lekkich będą mogli korzystać z nowej aplikacji e-TOLL od chwili uruchomienia systemu. Bilet elektroniczny zostanie wprowadzony 1 grudnia 2021 r., po zakończeniu eksploatacji manualnego systemu poboru opłat.
Mówiąc obrazowo płatności w nowym systemie będzie można sobie wybrać. I tak kierowcy będą mogli kupić bilet na przykład na stacji benzynowej czy w kiosku. Będą mogli dokonać płatności elektronicznie lub zapłacić za niego gotówką. I jak już wspominaliśmy, będzie też inny sposób, na podstawie danych geolokalizacyjnych przekazywanych do Systemu Poboru Opłaty Elektronicznej KAS (e-Toll), analogicznie jak to ma miejsce dla pojazdów ciężkich np. z wykorzystaniem bezpłatnej aplikacji na urządzenia mobilne dostarczonej przez KAS.
Jest jeszcze jedna możliwość rozliczania opłaty za przejazd autostradą dla pojazdów lekkich z wykorzystaniem aplikacji mobilnej. Taka forma zostanie jako opcja wprowadzona wcześniej - już w momencie uruchomienia nowego systemu, czyli od 1 kwartału 2021 r. W tym terminie zostanie też udostępniony wolny pas dla pojazdów ciężkich wnoszących opłatę elektroniczną. Kierowcy samochodów ciężarowych (powyżej 3,5 t) będą korzystali z nowego systemu dużo wcześniej. Testy już trwają, a od kwietnia system e-Toll będzie stopniowo wypierał viaTOLL, który był dotąd obowiązujący na państwowych odcinkach autostrad.

Jak już wcześniej informowała KAS, mimo tego, że wjazd na płatne odcinki będzie prosty, bo nikt nie będzie nam sprawdzał biletu, to na samej autostradzie powinniśmy być przygotowani na kontrole. Kontrolę prawidłowości dokonania opłaty będą prowadzić Krajowa Administracja Skarbowa oraz funkcjonariusze policji, straży granicznej i inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego.