Milowy krok Europy na drodze do naturalnych surowców

Bezpieczeństwo surowcowe Europy jest jednym z najważniejszych priorytetów na listach Unii Europejskiej. Dostęp do surowców mineralnych i ich cenowa przystępność są decydujące dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki Unii Europejskiej i utrzymania pozycji konkurencyjnej zakładającej wzrost gospodarczy i zwiększenie zatrudnienia.

W tym celu Europejski Instytut Technologiczy (EIT) ogłosił konkurs na nową Wspólnotę Wiedzy i Innowacji (WWI), w obszarze surowców naturalnych. Zwycięskim konsorcjum jest ogólnoeuropejskie konsorcjum "RawMatTERS” Tackling European Resources Sustainably (TERS), które  utworzyło   ponad 100 partnerów z 22 krajów Unii Europejskiej, reprezentujących kluczowe uniwersytety techniczne (AGH, Université de Bordeaux, Technische Universität Bergakademie Freiberg, Trinity College Dublin), instytuty naukowo-badawcze (Tecnalia, Fraunhofer, TNO, ENEA, Wrocławskie Centrum Badań EIT+) oraz strategiczne przedsiębiorstwa (KGHM, BASF, Sandvik, Umicore, Outotec).

Koordynator wybranego konsorcjum, prof. Jens Gutzmer z Helmholtz-Zentrum Dresden-Rossendorf w Niemczech, podkreślił, że jest to wyjątkowa okazja dla europejskiego sektora surowców. – „Jestem przekonany, że wszyscy Partnerzy będą przyczyniać się do rozwoju innowacji i doskonałości w całej Europie.”

Polskę reprezentuje 10 instytucji m.in. KGHM Polska Miedź S.A., które odegrało bardzo ważną rolę w osiągnięciu silnej pozycji polskiego konsorcjum, KGHM Zanam, Akademia Górniczo-Hutnicza
w Krakowie, Politechnika Wrocławska, Instytut Metali Nieżelaznych w Gliwicach oraz Wrocławskie Centrum Badań EIT+, które pełniło rolę koordynatora krajowego, a w chwili obecnej będzie organizowało jedną z 6 podstawowych struktur KIC – tzw. Eastern Co-location Centre, czyli Węzeł Wiedzy obejmujący swym zasięgiem obszar wschodniej i południowej Europy. KIC będzie miał swoją gówną centralę w Berlinie,
a kolokacje we Wrocławiu (PL), Espoo (FI), Leuven (BE), Lulea (SE), Metz (FR) i Rzymie (IT).

- To wielka wygrana dla Polski. Prace nad tym przedsięwzięciem trwały aż 2 lata. Surowce od lat budowały naszą siłę gospodarczą. Dzisiaj ich pozyskiwanie i przetwórstwo może stać się źródłem zamożności kraju. Będzie to jednak możliwe tylko, gdy zainwestujemy zarówno w nowatorskie technologie budujące przewagę konkurencyjną i w kadry dla tego sektora. Będzie to łatwiejsze przy współpracy z najlepszymi w Europie.
I po to jest EIT. A dzięki tej wspaniałej wygranej mamy nie tylko szansę, ale wręcz gwarancję, że tak się stanie. Zaś lokalizacja  wschodniego węzła wspólnoty we Wrocławiu, co było wspólną decyzją partnerów
z Polski, Austrii i Niemiec, jest kolejnym sygnałem docenienia kreatywnej i integrującej roli Wrocławia - regionalnego lidera innowacyjnego myślenia - w budowaniu nowej Europy opartej na wiedzy – mówi profesor Jerzy Langer, prezes Wrocławskiego Centrum Badań EIT+.

Strategia Europejskiego Instytutu Technologicznego na lata 2014-2020 zakłada ok. 2,7 mld euro w budżecie Horyzont 2020 w kwocie prawie 80 mld euro na konsolidację i dalszy rozwój Wspólnot Wiedzy i Innowacji (m.in. Climate-KIC, EIT ICT Labs, KIC InnoEnergy).

Oczekuje się, że nowa Wspólnota Wiedzy i Innowacji "RawMatTERS" zintegruje i wzmocni potencjał innowacyjności w sektorze surowców poprzez wprowadzenie nowych rozwiązań, produktów i usług na rzecz zrównoważonego poszukiwania, wydobywania, przetwarzania i recyklingu zasobów naturalnych. Rolą wszystkich partnerów będzie również dostarczanie technologii i usług dostosowanych do zmieniających się potrzeb społecznych, ważnym elementem jest edukacja oraz rozwój przedsiębiorczości, tworzenie nowych miejsc pracy i aktywne podejmowanie wyzwań związanych z niedoborem surowców w Europie. Ich niedostatkiem jest zagrożona cała Unia Europejska

. Ponad 50% największych złóż kopalin występuje w państwach o PKB nie przekraczającym 10 USD/dzień zatem perturbacje polityczne i ekonomiczne tych krajów związane z nadmierną inflacją, zamachami stanu, wojnami domowymi silnie wpływają na możliwość realizacji dostaw surowców. Ceny surowców nieenergetycznych w I dekadzie XXI wieku uległy potrojeniu, co spowodowane jest m.in. gwałtownym wzrostem gospodarek wschodzących, głównie Chin. Ponadto wzrost wymagań środowiskowych może wstrzymać wiele inwestycji górniczych, a tym samym zakłócić płynność dostaw wielu niezbędnych surowców, które mają ogromny wpływ na działanie przemysłu i produkcji półproduktów czy produktów. Konsekwentne realizowanie wspólnej strategii surowcowej będzie miało ogromne znaczenie dla całej Europy.

Utworzenie nowej Wspólnoty Wiedzy i Innowacji i włączenie do tego przedsięwzięcia polskich przedstawicieli ma strategiczne znaczenie również dla Polski. Dostęp do surowców mineralnych oraz możliwość ich wykorzystania obecnie i w przyszłości jest podstawowym warunkiem bezpieczeństwa gospodarczego naszego kraju i jego zrównoważonego rozwoju. Deficytowe dla gospodarki krajowej są m.in. surowce metaliczne dla nowoczesnych technologii.

Już teraz rozwój energetyki odnawialnej (wiatrowej, fotowoltaiki) jest limitowany przez dostęp do surowców krytycznych. Utworzenie jednego z Węzłów Wiedzy (Eastern
Co-location Centre) w Polsce, na Dolnym Śląsku, pozwoli na ścisłą integrację makroregionu, w którym środowiska naukowe wraz z partnerami przemysłowymi rozwijać będą specjalizacje technologiczne wykorzystujące istniejący potencjał. Działania w Polsce będą nastawione na szerokie wsparcie całego sektora surowcowego.