MATURA 2013 - JĘZYK POLSKI (ARKUSZE CKE, ZASADY, LISTA LEKTUR) - poziom podstawowy i rozszerzony

Matura z języka polskiego zdawana jest jako przedmiot obowiązkowy na poziomie podstawowym a jako przedmiot dodatkowy na poziomie rozszerzonym.

Matura z języka polskiego na poziomie podstawowym trwa 170 minut.
Matura z języka polskiego na poziomie rozszerzonym trwa 180 minut.
1. Opis egzaminu

Egzamin maturalny z języka polskiego jako przedmiotu obowiązkowego składa się z dwóch części:
a) ustnej - zdawanej na jednym poziomie i ocenianej przez przedmiotowy zespół egzaminacyjny,
b) pisemnej - zdawanej na poziomie podstawowym, ocenianej przez egzaminatorów zewnętrznych okręgowej komisji egzaminacyjnej.

Ustna część egzaminu składa się z dwóch części:
a) wypowiedzi zdającego na wybrany temat,
b) rozmowy zdającego z przedmiotowym zespołem egzaminacyjnym dotyczącej tematu prezentacji i bibliografii.

Pisemna część egzaminu na poziomie podstawowym składa się z dwóch części:
a) egzaminu sprawdzającego rozumienie czytanego tekstu,
b) egzaminu sprawdzającego umiejętność pisania w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu.

Jak wygląda pisemna matura z języka polskiego?

Matura z języka polskiego na poziomie podstawowym sprawdza umiejętność rozumienia czytanego tekstu nieliterackiego i pisania własnego tekstu w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu.

Matura z języka polskiego na poziomie rozszerzonym sprawdza umiejętność pisania własnego tekstu w związku z tekstem
literackim zamieszczonym w arkuszu.

Podczas egzaminu zdający otrzymuje jeden arkusz egzaminacyjny.

Na rozwiązanie zadań z arkusza z poziomu podstawowego zdający ma 170 minut, a z arkusza z poziomu rozszerzonego 180 minut.

MATURA 2013 - JĘZYK POLSKI - Poziom podstawowy

Arkusz na poziomie podstawowym składa się z dwóch części:
a) części sprawdzającej rozumienie czytanego tekstu,
b) części sprawdzającej umiejętność pisania własnego tekstu.

Część sprawdzająca rozumienie czytanego tekstu zawiera:
a) tekst (do 1000 słów),
b) test (zadania otwarte i zamknięte) z miejscami na wpisanie odpowiedzi.

Tekst służący do sprawdzenia umiejętności czytania będzie:
a) publicystyczny lub popularnonaukowy,
b) przejrzyście skonstruowany,
c) napisany staranną polszczyzną,
d) nieobrażający uczuć i światopoglądu zdającego.

Pytania testu sprawdzającego rozumienie czytanego tekstu mogą dotyczyć:
a) poziomu znaczeń, czyli:
- rozumienia słów, związków frazeologicznych, zdań; odczytywania znaczeń dosłownych i metaforycznych, znaczeń słów z kontekstu, odróżniania informacji od opinii, znajdowania słów - kluczy,
- rozumienia myśli zawartej w akapicie lub części tekstu, wyszukiwania informacji, selekcjonowania informacji, hierarchizowania, porównywania, dostrzegania analogii i przeciwieństw,
- rozumienia głównej myśli tekstu (rozumienia tekstu jako całości) oraz umiejętności wnioskowania;

b) poziomu struktury, czyli:
- kompozycji tekstu, tj. odróżniania wstępu, rozwinięcia, zakończenia, wskazywania zasady kompozycyjnej,
- odkrywania związków logicznych, czyli rozumienia toku przyczynowoskutkowego, wskazywania, np.: tezy, hipotezy, argumentów,
kontrargumentów, przykładów, wniosków, zależności między zdaniami, akapitami i częściami tekstu,
- rozumienia znaczenia występujących w tekście wyrazów, wskazujących na tok myślenia autora (sygnalizujących wnioskowanie, podtrzymywanie myśli, zwrot myśli, dygresję, powtórzenie myśli, nawiązanie do myśli zawartej w poprzednim akapicie);
c) poziomu komunikacji, czyli:
- genezy tekstu,
- rozpoznawania nadawcy,
- dostrzegania celu tekstu (intencji nadawcy),
- adresata i sposobu oddziaływania na niego,
- dostrzegania cech stylistycznych tekstu i rozumienia funkcjonalności środków językowych.

Część sprawdzająca umiejętność pisania własnego tekstu zawiera:
a) dwa tematy wypracowania do wyboru,
b) strony przeznaczone na napisanie wypracowania.

MATURA 2013 - JĘZYK POLSKI - Poziom rozszerzony

Arkusz na poziomie rozszerzonym zawiera dwa zadania sprawdzające umiejętność pisania tekstu własnego

Pisanie na poziomie podstawowym i rozszerzonym
1. Matura na poziomie rozszerzonym różni się od egzaminu na poziomie podstawowym zakresem sprawdzanych umiejętności i rodzajem zadań.
2. Na obu poziomach egzaminu sprawdzającego umiejętność pisania punktem wyjścia pracy abiturienta jest tekst (do 1000 słów), zawarty w arkuszu egzaminacyjnym. Na poziomie podstawowym tematy są redagowane w odniesieniu do jednego lub więcej utworów literackich albo fragmentu/fragmentów utworów literackich wymienionych w rozdziale Wymagania egzaminacyjne i zobowiązują do odczytania utworu/utworów głównie na poziomie idei. Tematy będą zawierać polecenie, np.: zanalizowania, zinterpretowania, porównania, skomentowania, napisania opinii o problemie zawartym w tekście oraz jej uzasadnienia, scharakteryzowania bohatera i jego kreacji, języka utworu, prądu, zjawiska typowego dla epoki.

Na poziomie rozszerzonym tematy są redagowane na podstawie jednego lub więcej tekstów albo fragmentów tekstów i zobowiązują do odczytania utworu/utworów zarówno na poziomie idei, jak i organizacji. Tematy będą zawierać polecenie, np.: zanalizowania i zinterpretowania tekstów, interpretowania tekstu literackiego we wskazanym kontekście, np.: filozoficznym, historycznoliterackim,
kulturowym, kontekście utworów literackich, porównania tekstów, wyrażenia własnej opinii na temat tekstów kultury i problemów w nich zawartych oraz uzasadnienia jej, przeanalizowania języka tekstu, polemizowania z poglądem wyrażonym w tekście.

W trakcie pisania egzaminu zdający mogą korzystać ze słownika ortograficznego i słownika poprawnej polszczyzny.

Wypracowanie maturalne zdającego powinno być nie krótsze niż około 250 słów. W wypracowaniu krótszym niż około 250 słów będzie oceniane tylko rozwinięcie tematu, natomiast styl, kompozycja, zapis i język pracy nie będą oceniane.

Zasady oceniania pisemnej części egzaminu

Schematy oceniania przygotowuje się według następującej zasady:

Na poziomie podstawowym
- część sprawdzająca rozumienie czytanego tekstu - 20 punktów z 70 możliwych do uzyskania na tym poziomie,
- część sprawdzająca umiejętność pisania - 50 punktów z 70 możliwych do uzyskania na tym poziomie.

Na poziomie rozszerzonym
Za napisane wypracowanie można uzyskać 40 punktów. W ocenianiu wypracowania za kryteria najważniejsze uznaje się rozwinięcie tematu i poprawność językową, za kryteria wspomagające - kompozycję i styl. W punktacji uwzględnia się także ocenę szczególnych walorów pracy.

Waga kryteriów w części sprawdzającej umiejętność pisania na poziomie podstawowym za: rozwinięcie tematu
25 punktów = 50%
kompozycję 5 punktów = 10% styl 5 punktów = 10%
język 12 punktów = 24%
zapis (ortografia i interpunkcja) 3 punkty = 6%
Razem 50 punktów = 100%

Za szczególne walory pracy maturzysta może otrzymać dodatkowe 4 punkty, które przyznaje się za pracę ocenioną poniżej maksymalnej liczby punktów, jednak wyróżniającą się oryginalnością w zakresie rozwinięcia tematu, kompozycji, stylu
lub języka. Łączna liczba punktów za wypracowanie nie może jednak przekroczyć 50.

Waga kryteriów w części sprawdzającej umiejętność pisania na poziomie rozszerzonym za:
rozwinięcie tematu 26 punktów = 65%
kompozycję 2 punkty = 5%
styl 2 punkty = 5%
język 8 punktów = 20%
zapis (ortografia i interpunkcja) 2 punkty = 5%
Razem 40 punktów = 100%

Za szczególne walory pracy maturzysta może otrzymać dodatkowe 4 punkty.

Łączna liczba punktów za wypracowanie nie może jednak przekroczyć 40.

MATURA 2013 z JĘZYKA POLSKIEGO - OBOWIĄZKOWE LEKTURY

Na egzaminie maturalnym z języka polskiego obowiązują następujące utwory:

na poziomie podstawowym
1. literatura polska
− Bogurodzica w kontekście poezji średniowiecznej
− Jan Kochanowski - fraszki, pieśni i treny (wybór)
− Jan Andrzej Morsztyn - wybór wierszy
− Daniel Naborowski - wybór wierszy
− Wacław Potocki - wybór wierszy
− Ignacy Krasicki - bajki, satyry (wybór), Hymn do miłości ojczyzny
− Adam Mickiewicz - Romantyczność
− Adam Mickiewicz Pan Tadeusz
− Adam Mickiewicz Dziady cz. III
− Juliusz Słowacki Kordian: akt I, akt II, akt III sc. 5 i 6
− Zygmunt Krasiński Nie-Boska komedia: część I, część III (scena w obozie rewolucji), część IV (scena w obozie arystokracji i scena finałowa)
− Adam Mickiewicz - wybór wierszy
− Juliusz Słowacki - wybór wierszy
− Cyprian Kamil Norwid - wybór wierszy
− Bolesław Prus Lalka
− Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem - fragmenty z tomu III: rozmowa Andrzejowej Korczyńskiej z synem, rozmowa Benedykta Korczyńskiego z synem
− Eliza Orzeszkowa Gloria victis
− Maria Konopnicka Mendel Gdański
− Bolesław Prus Kamizelka
− Henryk Sienkiewicz Potop
− Kazimierz Przerwa-Tetmajer - wybór wierszy
− Jan Kasprowicz - wybór wierszy
− Leopold Staff - wybór wierszy z różnych epok
− Stanisław Wyspiański Wesele
− Władysław Stanisław Reymont Chłopi (t. I)
− Stefan Żeromski Ludzie bezdomni
− Stefan Żeromski Przedwiośnie
− Witold Gombrowicz Ferdydurke - rozdz. II, III, VI, VII, VIII, IX, X, XII, XIV
− Zofia Nałkowska Granica
− Tadeusz Borowski Pożegnanie z Marią (Pożegnanie z Marią, U nas, w Auschwitzu ..., Proszę państwa do gazu, Bitwa pod Grunwaldem)
− Gustaw Herling-Grudziński Inny świat
− Bolesław Leśmian - wybór wierszy
− Julian Tuwim - wybór wierszy
− Maria Pawlikowska-Jasnorzewska - wybór wierszy
− Czesław Miłosz - wybór wierszy
− Krzysztof Kamil Baczyński - wybór wierszy
− Tadeusz Różewicz - wybór wierszy
− Zbigniew Herbert - wybór wierszy
− Miron Białoszewski - wybór wierszy
− Wisława Szymborska - wybór wierszy
− Stanisław Barańczak - wybór wierszy
− Jan Twardowski - wybór wierszy
− Sławomir Mrożek Tango
− Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem

Uwaga: wymagana jest także znajomość kontekstów biblijnych, antycznych i innych.

2. literatura powszechna
− Sofokles Król Edyp
− Horacy - wybór pieśni
− William Szekspir Makbet
− Molier Świętoszek
− Jan Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera
− Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara
− Joseph Conrad Jądro ciemności
− Albert Camus Dżuma

na poziomie rozszerzonym

jak na poziomie podstawowym, a ponadto:

1. literatura polska
− Jan Kochanowski Treny
− Juliusz Słowacki Kordian
− Witold Gombrowicz Trans-Atlantyk
− Maria Kuncewiczowa Cudzoziemka
− Stanisław Ignacy Witkiewicz Szewcy

2. literatura powszechna
− Dante Boska Komedia - fragmenty Piekła
− Jan Wolfgang Goethe Faust - część I: fragmenty sceny w pracowni (rozmyślania
Fausta o sobie i swoim życiu, rozmowa z Mefistofelesem)
− Franz Kafka Proces
− Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata

Uwaga: tematy na poziomie rozszerzonym będą zobowiązywać do analizy i interpretacji utworów spoza wyżej wymienionych, ale utrzymanych w znanej uczniom poetyce lub konwencji.