Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Książ jest najbardziej popularny, ale niejedyny

Artur Szałkowski
Zamek Grodno
Zamek Grodno fot. Dariusz Gdesz
W średniowieczu Śląsk, podobnie jak dziś graniczył z Czechami. Władcy tych ziem musieli zadbać nie tylko o zabezpieczenie granicy, ale także ochronę szlaków handlowych. Stąd konieczność budowy zamków, których załogi miały zapewnić bezpieczeństwo okolicznym mieszkańcom oraz kupcom. Ze wzniesionych wówczas zamków tylko część przetrwała do czasów współczesnych. Większość została zamieniona w ruinę. Najbardziej znanym jest zamek Książ w Wałbrzychu. Jest trzecim pod względem wielkości w Polsce, ale przez wielu uznawanym za najpiękniej położony. Książ został posadowiony na skalistym wzgórzu o stromych zboczach, nad malowniczym przełomem rzeki Pełcznica. Jest otoczony Książańskim Parkiem Krajobrazowym.

Historia zamku Książ sięga 1292 roku, kiedy jego budowę rozpoczął książę Bolko I Świdnicki. W latach 1509-1940 zamek stanowił własność rodziny Hochberg, która kilka razy dokonywała jego przebudowy i rozbudowy. Obecny wygląd zamku Książ to efekt przebudowy z lat 1908-1923.

W trakcie II wojny światowej obiekt został zdewastowany przez nazistowską organizację Todt, która dokonywała jego przebudowy na reprezentacyjną kwaterę Adolfa Hitlera. Dalszej dewastacji zamku dokonywali już po wojnie żołnierze radzieccy oraz szabrownicy. Rozważano nawet możliwość wyburzenia zniszczonego zamku Książ. Na szczęście pomysł nie został zrealizowany. W miarę posiadanych lub pozyskanych funduszy, gmina Wałbrzych - właściciel Książa prowadzi kolejne etapy jego odbudowy.

Na wzgórzu naprzeciwko zamku Książ można dostrzec ruiny Starego Książa. Wyniki badań archeologicznych tego miejsca z początku lat 90. XX w. wskazują, że już w średniowieczu wzniesiona była tutaj warownia. Na jej pozostałościach w 1797 roku Hochberg wybudował obiekt wzorowany na dawnych zamkach rycerskich z placem turniejowym. 19 sierpnia 1800 r. Jan Henryk VI zorganizował na terenie Starego Książa turniej rycerski , który obserwowali tak znamienici goście jak: król pruski Fryderyk Wilhelm III z małżonką - królową Luizą oraz John Quincy Adams, przyszły prezydent Stanów Zjednoczonych. Stary Książ wyposażony w stare meble i kolekcję obrazów stanowił przez wiele lat atrakcję turystyczną, głównie dla kuracjuszy z pobliskiego uzdrowiska Szczawno-Zdrój. Stary Książ przetrwał do 20 maja 1945 r. kiedy z wiadomych tylko sobie względów spalili go żołnierze Armii Czerwonej.

Do czasów współczesnych przetrwały ruiny zamku Nowy Dwór położone na terenie wałbrzyskiej dzielnicy Podgórze. Nowy Dwór został wybudowany w XIV w. na górze Zamkowej około 100 m nad dnem doliny Ogorzelca. Jest to górny odcinek płynącej przez Wałbrzych rzeki Pełcznica. Nowy Dwór spłonął po uderzeniu pioruna.
Ciekawostką związaną z tym obiektem jest skała, na której wznoszą się ruiny. Zbudowana jest z rzadko występującej w przyrodzie niemagmowej brekcji autoklastycznej w kształcie kulistych form o średnicy 40-200 cm. Skała powstała wskutek rozkruszenia zwięzłych osadów do czego przyczyniły się para i gazy wulkaniczne, wydobywające się z głębi ziemi pod ogromnym ciśnieniem. Materiał skalny wyrzucany w powietrze potężną siłą eksplozji wulkanicznej wirował, stąd jego kuliste kształty. Brekcja góry, na której wznoszą się ruiny Nowego Dworu wypełnia komin wulkaniczny powstały około 240 mln lat temu. To jedyne tego typu odsłonięcie komina wulkanicznego na terenie Europy!

Między popularnym schroniskiem Andrzejówka w Rybnicy Leśnej, a Sokołowskiem zachowały się fragmenty zamku Radosno. Został wzniesiony w XIII w. przez Bolka I. Zamek został zniszczony pod koniec XV w. Zachowała się jedynie dolna część wieży. Około 5 km od ruin zamku Radosno, na szczycie góry Jeleńca Małego (862 m n.p.m.) zachowały się ruiny zamku Rogowiec z XIII w. Obiekt został zdobyty i zburzony w 1483 r. To obecnie najwyżej położone w Polsce ruiny zamku.

Nie przypadkiem w herbie gminy Czarny Bór umieszczona została wieża zamkowa. Na terenie gminy w dolinie Lesku jest zalesiona wysepka otoczona fosą, a na niej wznoszą się ruiny zamku Czarny Bór z początku XIV w. Został zniszczony w 1446 r. Zachowały się fragmenty murów i 12 metrów wieży zbudowanej z bloków granitowych. Na terenie gminy Czarny Bór, we wsi Grzędy również są ruiny zamku. Nazywany jest od nazwy wsi - Grzędy lub Konradów. Został zniszczony i opuszczony w 1466 r.

W niezłym stanie przetrwały do naszych czasów okazałe ruiny zamku Cisy na terenie gminy Stare Bogaczowice. Pochodzą z końca XIII w. Od około 1800 r. zamek Cisy stoi opuszczony.

Poza Książem w niezłym stanie przetrwał do czasów współczesnych zamek Grodno w Zagórzu Śląskim. Jego historia sięga XII w. Zamek Grodno jest własnością gminy Walim, która od kilku lat prowadzi jego kosztowną renowację.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na gazetawroclawska.pl Gazeta Wrocławska