By strukturę nazewniczą Zawiercia lepiej wszystkim uzmysłowić, przywołam najpierw szereg morfologiczny Zasanie, Zabobrze, Zalesie, Załęże, Załęcze, Zamoście, Zarzecze, Zabrodzie, Zaczernie, Zagórze, Zajezierze, Zalipie. Wszystkie należące do niego formacje utworzono przyrostkiem "-e" od podstaw słowotwórczych - wyrażeń przyimkowych: za Sanem, za Bobrem, za lasem, za łęgiem, za łękiem, za mostem, za rzeką, za brodem, za (czymś) czarnym, za górą, za jeziorem, za lipami.
Identycznie należy odtwarzać derywacyjną drogę Zawiercia - nazwy miasta leżącego nad Wartą, notowanej w źródłach od XV wieku: pochodzi ta postać od wyrażenia przyimkowego za Wartą i określa miejscowość położoną z pewnego topograficznego punktu widzenia za tą rzeką. Sama Warta natomiast, oczywiście, spokrewniona jest z takimi słowami, jak wiercić (się), wartki, wartko, i etymologicznie oznacza "rzekę o wartkim nurcie" albo "rzekę wiercącą, czyli wijącą się".
Nazwy rzeczne, jak Odra czy Oława oznaczają etymologicznie po prostu "wodę, ciecz, coś mokrego"
Teren nadwarciański musiał być od dawna osiedlony - dodajmy, skoro w IX wieku Geograf Bawarski wymienił plemię Wiercan.
Przy dzisiejszej - "wodnej" - okazji powiedzmy i to, że do charakteru nurtu rzeki nawiązuje bardzo wiele nazw, bardzo przy tym starych, wręcz archaicznych. Wypada zacząć od Wisły, kryjącej w sobie praindoeuropejski rdzeń veid//veis - "wić, kręcić się", ten sam, który tkwi w Wisłoku, Wiślicy, Widzie, Widawie i Wdzie.
Do wartkiego, pędzącego nurtu nawiązuje etymologicznie Mała Panew - pierwotna Pądew (od pąd - dziś pęd, pędzić) oraz czytelna Bystrzyca (od bystry), do barwy wody zaś - Pszczynka, najpierw Pszczyna, pierwotna Blszczyna, od blask, błyszczeć, Mienia - od mienić się, Biała, Białka, Czarna, Czernica, Rudawa, a także Przemża - od mżyć, mgła, potem dopiero Przemsza.
Z kolei takie nazwy rzeczne, jak Odra, Ślęza/Ślęża, Oława czy Sława, Sławica, Sławka, Sławiec oznaczają etymologicznie po prostu "wodę, ciecz, coś mokrego". Jak więc są stare, archaiczne - tak zarazem etymologicznie niezwykle proste!
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?