Słowniki XIX-wieczne, na przykład „Słownik języka polskiego” wydany w Wilniew r. 1861 przez Maurycego Orgelbranda, „podpierają” ją rzeczownikiem podeszłość– „podstarzałość”, a przy niej samej, zdefiniowanej jako „zaszły” i zaopatrzonej w przykład podeszły wiek, podają jej podstawę słowotwórczą: czasownik podejść. Chwila refleksji wystarcza, by zobaczyć zasadność tej relacji morfologiczno--znaczeniowej: podeszły wiek od podejść, bo człowiek niemłody podchodzi (podszedł) do granic, do końca swego życia.
Przez wieki funkcjonował też w naszym języku wyraz wywiedziony od podstawy czasownikowej obejść, całkowicie zbieżny
morfologicznie z formą podeszły, a mianowicie obeszły, oraz odpowiadający mu rzeczownik obeszłość – strukturalnie tożsamy z przywołaną wyżej podeszłością. Oba te słowa są nieobecne we współczesnych leksykonach. Pierwsze z nich – obeszły – znaczył tyle, co „oblany, otoczony”: „Mieszkańcy wysep obeszłych wodami” – pisał np. Piotr Kochanowski (1566-1620), „Bóg światłem obeszły” – można przeczytać w Kancjonalegdańskim z r. 1628; drugie– obeszłość – oznaczało „poprzestawanie na małym, oszczędność, umiar, troskliwość”: „Obeszłość, mierność w życiu, skromność” – czytamy w tymże Kancjonale gdańskim.
Kiedy więc nasi językowi przodkowie obeszli staw, jezioro czy wieś, mogli powiedzieć o obeszłym stawie, obeszłym jeziorze i obeszłej wsi.
Dzisiaj byłyby to postacie archaiczne, chociaż zadawane bez przerwy pytania o przydawkę przy stawie, jeziorze itp., któreśmy obeszli, świadczyłyby o potrzebie ich obecności w czynnym języku.
Powiedzmy na koniec jeszcze i to, że obejść się – tożsame z obyć się – znaczy tyle, co „poradzić sobie bez kogoślub czegoś, nie być zmuszonym do korzystania z czegoś: obejdę się bez ich protekcji, obejść się bez samochodu, obchodzić się bez cudzej pomocy.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
