Oto rzeczownik rodzaju żeńskiego postać. _W jego odmianie bardzo przeciążona jest końcówka -i, która musi obsłużyć aż cztery przypadki: dopełniacz, celownik i miejscownik liczby pojedynczej (_nie widzę tej postaci, przyglądam się postaci, myślę o postaci) oraz dopełniacz liczby mnogiej (nie widzę tych postaci). Dołączyć do nich trzeba jeszcze mianownik liczby mnogiej, który też miał pierwotne brzmienie z wygłosowym -i: te postaci. _Dobrze się więc stało, że mniej więcej 100-150 lat temu nasi nieodlegli językowi przodkowie wprowadzili do obiegu nową formę (te) postacie - z wyrazistą, niepowtarzającą się w żadnym innym przypadku końcówką -e, odciążającą przeciążoną funkcjonalnie końcówkę -i._
Należę do tych użytkowników polszczyzny, którzy od najwcześniejszego dzieciństwa słyszeli wokół siebie tylko to nowe brzmienie _postacie _i którzy do dziś posługują się nim wyłącznie. Owszem, przez długie lata byłem przekonany, że również w skali makro jest już ono zwycięskie.
Żywy język jest jednak pełen niespodzianek. Byłbym ślepy i głuchy, gdybym nie widział i nie słyszał, że w ostatnich latach - niejako wbrew naturalnej ewolucji - _te postaci _przeżywają swoisty renesans - zwłaszcza w języku inteligenckim, w świecie nauki, krytyki literackiej, teatralnej, filmowej.
Efekt? - Oto przed paroma dniami grupa architektów zwróciła się do mnie z pytaniem, czy w ich języku branżowym należy mówić w mianowniku liczby mnogiej osie _czy _osi. - _Skąd te _osi?! _To, oczywiście, wynik opacznej analogii do brzmienia _postaci!
Te ostatnie są ciągle zgodne z normą, choć nie przestaję wierzyć że pod każdym względem lepsze i od dawna zaakceptowane pod względem poprawnościowym te postacie _ostatecznie wygrają. "Osi" natomiast były zawsze błędne. Dlatego i architektom, i wszystkim mówiącym po polsku mogę polecić tylko mianownikowe pluralne brzmienie _OSIE.
A jaka jest etymologia króciutkiej formy wyjściowej oś? - Jest ona kontynuacją prasłowiańskiej postaci os’, odpowiednikiem takich wyrazów, jak litewski aszis, _łotewski _ass, staropruski assis, niemiecki Achse, _łaciński _axis, _staroindyjski _aksah, wszystkie zaś one wiodą do to samo znaczącego praindoeuropejskiego pnia ak’s-//ag’s.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
