Jan Miodek: Cyberpies i e-bezpieczeństwo

Ano dlatego, że są one potwierdzeniem niezwykłej siły, z jaką na naszą wyobraźnię językową działa rzeczywistość elektroniczna, i zarazem produktywności cząstek cyber- _oraz _e-. Obydwie, a zwłaszcza druga, mogą dziś praktycznie poprzedzać każdy wyraz, bo w naszym codziennym życiu wszystko staje się elektroniczne. Ze swojej kartoteki wydobywam więc cyberchłopów, cybermiłość, cyberdysydenta, cybermysz, cyberwyobraźnię, cyberświat, cyberprodukcję, cyberstudia, w dzisiejszym zaś przykładzie prefiks ten wdarł się nawet do psa _z metaforycznego zwrotu _tu jest (leży) pies pogrzebany, znaczącego tyle, co "tu tkwi sedno sprawy, w tym tkwi problem, w tym rzecz, o to właśnie chodzi".

Do poczty elektronicznej _natomiast, czyli _e-maila, _dołączam _e-szkołę, e-pracownię, e-płytę, e-książkę, e-bibliotekę, e-wykład, e-gospodarstwa, e-fakturę, e-podpis, e-zapis, e-rachunek, e-przelew, e-księgowość, e-rozliczenia, e-PIT oraz na początku przytoczone e-bezpieczeństwo - "bezpieczeństwo elektroniczne".

Nieograniczoną produktywnością - dopowiedzmy, skoro mówimy dzisiaj o słowotwórczych znakach czasu - odznacza się również cząstka euro-: _od tytułów programów radiowo-telewizyjnych - przez nazwy firm - po doraźne medialne użycia: _Eurogol, Eurosportnews, Euroexpress, Eurofakty, Eurofolk, Euroauto, Eurobus, Eurofarm, Euro GSM, Euro-Business, Euro-Konfex, Euro-Lift, Eurokort, EuroLOT, Euro-Technika, Eurotrans, Europrint, Eurowag, Eurorusztowania (pisownia tych formacji jest nieustabilizowana: łączna, rozdzielna, z kreską w środku).

Wszystkie zaś te formacje realizują model słowotwórczy w tradycji obcy polszczyźnie - z członem odróżniającym na pierwszym miejscu. One też wchodzą do języka lawinowo, że przywołam Park Hotel, Tenis naukę, Protest marsz, Golec Uorkiestrę, Lutosławski Kwartet, Opole Festiwal, Sopot Festiwal, Kredyt Bank, Cuprum Bank, Kinder czekoladę, Kinder niespodziankę, Rock encyklopedię, Biznes Tydzień, Seks symbol, Uroda studio, Jazz Forum, porno-falę, Spaghetti finał, kicz-wraźliwość, kicz-strukturę, Simpson manię, Goethe kiełbaski, But halę _czy Magnolia Park _(i w tej grupie przykładów trudno mówić o stabilizacji pisowni).

Jest jednak zasadnicza różnica między trzema pierwszymi ciągami morfologicznymi a ostatnim: w wypadku cyber-, e- _czy _euro- _mamy do czynienia z tworami uciętymi, które do przytoczonego typu złożeń wchodzą od dawna (można przecież do nich dołączyć choćby formacje z nagłosowym _tele-, _takie jak _teleturniej, telezabawa, telekamera, telegazeta); formacje typu Park Hotel _czy _Protest marsz odbierane są przez większość użytkowników polszczyzny ciągle jako dziwne, sztuczne, bo ich pierwszym członem jest cały wyraz, a trudno sobie na razie wyobrazić, by przeciętny Polak z - dajmy na to - kotleta schabowego _zrobił _schabkotlet, a z buta zamszowego - zamszbut; _jeśli formalnie kondensuje te dwusłowne określenia, to wynikiem tego procesu jest _schaboszczak _i _zamszak!