Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Felieton Macieja Łagiewskiego: Odważny duchowny. Opowieść o Dietrichu Bonhoefferze, wybitnym protestanckim teologu i zagorzałym pacyfiście

Dr Maciej Łagiewski
"Być chrześcijaninem znaczy być człowiekiem. Nie jakiś typ człowieka, tylko po prostu człowieczeństwo tworzy w nas Chrystus. Ważny jest sam Chrystus, nie zaś takie czy inne chrześcijaństwo”.

Te słowa to jedno z wielu ważnych przesłań jakie pozostawił po sobie Dietrich Bonhoeffer, wybitny protestancki teolog i zagorzały pacyfista, z urodzenia wrocławianin. Przyszedł na świat w 1906r. jako syn znanego psychiatry Karla Bonhoeffera, który odbywał wówczas rezydenturę we Wrocławiu.

Rodzice szczególnie dbali o wychowanie dzieci i ich edukacje. Cała rodzina zajmowała okazałą willę przy dzisiejszej ul. Bartla. Mimo iż o dom dbała służba i niczego w nim nie brakowało, to ośmioro dzieci państwa Bonhoeffer (wszystkie przyszły na świat we Wrocławiu) od początku uczono odpowiedzialności za innych, skromności i poszanowania pracy. Nauki pobierały w domu, a ich codzienną dodatkową czynnością było muzykowanie oraz czytanie klasyków literatury.

W 1912r. Karl Bonhoeffer dostał intratną propozycję pracy w Berlinie, wówczas cała rodzina opuściła Wrocław. Wybuch pierwszej wojny światowej przyniósł w rodzinie Bonhoefferów żałobę, jeden z synów poległ na froncie, co wpłynęło na silnie pacyfistyczną postawę reszty rodzeństwa.

W 1923 roku Dietrich Bonhoeffer rozpoczął studia teologiczne. Na kolejnych uniwersytetach szybko piął się po szczeblach naukowej kariery, nie zapominając przy tym o pracy duszpasterskiej, której bezgranicznie się poświęcił. Z wiernymi spotykał się nie tylko w Niemczech, ale również w Hiszpanii, Anglii i Stanach Zjednoczonych. W swoich kazaniach szczególny nacisk kładł na zaufanie Jezusowi Chrystusowi oraz sprzeciwiał się dzieleniu ludzi ze względu na rasę czy pochodzenie.

Według niego, dopiero po odrzuceniu tradycyjnych rytuałów, zamienieniu podziałów religii i uprzedzeń do wiary, będzie możliwe przejście chrześcijaństwa w nową fazę, która „otworzy dla Chrystusa drzwi do serca ludzkiego świata”. Ten przekaz głosił jeszcze mocniej po dojściu nazistów do władzy. Bonhoeffer ostro krytykował narodowy socjalizm, sprzeciwiał się – jako jeden z pierwszych - dyskryminacji i prześladowaniu ludności żydowskiej oraz bronił niezależności Kościoła luterańskiego.

Taka postawa, szczególnie w pierwszych latach działalności hitlerowskiego państwa, była czymś wyjątkowym, bowiem wiele osób, w tym spore grono duchownych, nie zdawało sobie wówczas sprawy jakie niebezpieczeństwo dla całej Europy niosą rządy nazistów. Bonhoeffer, świadom tych zagrożeń, poszedł o krok dalej – zaangażował się w spisek mający na celu zbrojne obalenie Hitlera. Jako opozycyjny emisariusz odbył szereg spotkań i podróży zagranicznych. W 1939 roku wyjechał z wykładami do Stanów, ale szybko wrócił. Zaskoczonym nowojorskim znajomym mówił "Muszę dzielić ten czas próby z moim narodem".

Mimo iż w Niemczech otrzymał zakaz wygłaszania kazań i publikowania, nadal robił to w konspiracji. W 1943 roku, za działalność w ruchu oporu, został aresztowany, początkowo przebywał w berlińskich więzieniach, jednak po kilku miesiącach został przeniesiony do obozu w Buchenwaldzie, potem do Regensburga, by w końcu trafić do obozu we Flossenbürgu. Tutaj, miesiąc przed kapitulacją hitlerowskiej Rzeszy Niemieckiej, wyrokiem sądu polowego został skazany za zdradę stanu i kraju na śmierć. Jeszcze dzień przed egzekucją odprawił nabożeństwo dla współwięźniów, po którym miał powiedzieć „To koniec, dla mnie to jednak początek życia”. Został powieszony 9 kwietnia 1945 roku. Za te same zarzuty zamordowano również jego brata Klausa i dwóch szwagrów.

W 1999 roku we Wrocławiu odsłonięto pomnik poświęcony Dietrichowi Bonhoefferowi, zaś kilka lat później w ratuszowej Galerii Wielkich Wrocławian stanęło jego marmurowe popiersie. Oba te pomniki stanowią nie tylko upamiętnienie wyjątkowej postaci, ale są również symbolami ekumenizmu, tolerancji i pacyfizmu.

Dr Maciej Łagiewski, autor felietonu, jest dyrektorem Muzeum Miejskiego Wrocławia

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na gazetawroclawska.pl Gazeta Wrocławska