Czasami trudno zrozumieć Polaków. Czym się różni imigrant z daleka od bliskiego uchodźcy?

Na pierwszy rzut oka rysuje się tu jakaś sprzeczność. Trudno ją racjonalnie rozwikłać, bo chodzi też o emocje, a one wymykają się chłodnej logice. Jeśli Putin z Łukaszenką testowali jesienią naszą zdolność do empatii, aby oszacować skalę bałaganu spodziewanego po ataku na Ukrainę, to muszą być rozczarowani. Zaskoczeni mogą też być ci nasi moralizatorzy, którzy byli mocno zdegustowani postawą społeczeństwa i nie szczędzili mu surowych ocen.

Sądzę jednak, że żadnej zagadki tu nie ma. Nie od dziś wiadomo, że na co dzień Polacy nie są skłonni do altruistycznych gestów. Jak w każdym społeczeństwie idealistów jest garstka. Być może u nas jest nawet pod tym względem gorzej z uwagi na chłopską mentalność. Szlachtę wyrzynali nam zaborcy, zaś inteligencję - hitlerowcy i sowieci. Patrząc socjologicznie, jesteśmy niemal wszyscy potomkami chłopów. Zaś typowy chłop jest daleki od duchowych uniesień.

Zarazem fantastycznie mobilizujemy się w tych dramatycznych chwilach, gdy nadchodzi nieszczęście na wielką skalę. W polskiej mentalności wyryte jest współczucie dla ofiar wojny, bo na przestrzeni ostatnich kilkuset lat doświadczyło jej niemal każde pokolenie. W takich momentach budzi się też nieprzeciętna zdolność do improwizacji. A dzięki imigracji zarobkowej dobrze poznaliśmy Ukraińców, nikt się ich nie boi.

Na koniec został mi jeszcze taki argument: nawet skłonny do egoizmu chłop pobiegnie ratować nie zawsze lubianego sąsiada, gdy tamtemu płonie dom.