Co wiemy o firmach rodzinnych? Badania GUS

Chociaż popularność przedsiębiorstw rodzinnych rośnie, to w dalszym ciągu wiedza o nich jest ograniczona. Ze względu na brak powszechnie obowiązującej definicji przedsiębiorstwa rodzinnego nie wiemy dokładnie, ile przedsiębiorstw należy do tej kategorii. Szacunki wskazują, że stanowią one od kilkunastu procent (w odniesieniu do dużych) do ponad 50% w odniesieniu do wszystkich mikroprzedsiębiorstw.

Najnowsze ogólnopolskie badania obejmujące zagadnienie firm rodzinnych przeprowadził Główny Urząd Statystyczny wśród małych i średnich przedsiębiorstw. Po raz pierwszy w Polsce na tak dużą skalę przeprowadzono badania pozwalające uzyskać informacje o firmach rodzinnych na podstawie ich samooceny. Dzięki temu zidentyfikowano ich liczebność, strukturę oraz czynniki wpływające na rozwój. Wyniki zostały opublikowane w raporcie pt. „Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości w sektorze MŚP” wydanym w 2018 r.

- W przeprowadzonym badaniu spośród 44,9% respondentów około 14,7 tys., tj. 33,9 % uznało swoje przedsiębiorstwa za firmę rodzinną. W odniesieniu do badanych podmiotów, w których liczba pracujących kształtowała się w przedziale 10-49 osób, przedsiębiorstwa rodzinne stanowiły 35,4%, a w przypadku większych podmiotów, o liczbie pracujących w przedziale 50-249 osób –27,4%. Oznacza to, że liczba firm rodzinnych wśród podmiotów małych i średnich jest od lat niezmienna. Badania potwierdzają również zasadę malejących udziałów firm rodzinnych wraz ze wzrostem wielkości przedsiębiorstwa. Najwyższy odsetek firm rodzinnych jest wśród przedsiębiorstw mikro a najniższy wśród dużych – mówi dr hab. Krzysztof Safin, prof. WSB, twórca Kongresu Firm Rodzinnych, który był konsultantem naukowym badań GUS.

Badania pokazały, że udział przedsiębiorstw rodzinnych w poszczególnych województwach jest zróżnicowany. Najwyższy ich odsetek zidentyfikowano w województwach wielkopolskim, łódzkim i podlaskim. Okazało się również, że odsetek przedsiębiorstw rodzinnych w powiatach miejskich, które są stolicami województw jest niższy od średniej wojewódzkiej. Może to oznaczać, że duże ośrodki miejskie nie są przyjazną przestrzenią do rozwoju małych i średnich firm rodzinnych.

Firmy rodzinne to głównie podmioty o małej skali działania. Spośród badanych dominują podmioty, których obrót nie przekracza 10 mln euro, przy czym dominują one wyraźnie w 5 województwach, gdzie stanowią powyżej 89%. Są to województwa lubelskie, podkarpackie, świętokrzyskie, zachodniopomorskie i dolnośląskie. Najniższe wyniki pod względem wielkości obrotu przypadającej na jedno przedsiębiorstwo stwierdzono w województwie zachodniopomorskim – 4,3 mln i dolnośląskim 4,9 mln zł.

- Panuje powszechna opinia, że przedsiębiorstwa rodzinne działają raczej w małej skali i na rynku lokalnym. Tymczasem badanie GUS pokazało, że sami zainteresowani myślą o sobie inaczej a analiza rynku działania przedsiębiorstw nie potwierdza lokalnego charakteru małych biznesów rodzinnych. Spośród badanych przedsiębiorstw rodzinnych 30,2% określiło swój rynek jako lokalny, 17,3 % jako regionalny, 34,8% jako krajowy a 17,7% jako międzynarodowy (przy czym dla 97% oznacza on rynek UE). Oznacza to, że rynek najbliższy geograficznie to rynek główny dla mniej niż połowy przedsiębiorstw rodzinnych (47,5%) – mówi dr hab. Krzysztof Safin, prof. WSB, twórca Kongresu Firm Rodzinnych.

Podstawową formę prawną podmiotów objętych badaniem były spółki prawa handlowego, 45,7% firm rodzinnych. Jako osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą występowało – 43,7% firm rodzinnych, spółki cywilne stanowiły 10,4% ogólnej liczby badanych firm rodzinnych. W strukturze przedsiębiorstw rodzinnych największy odsetek stanowiły przedsiębiorstwa prowadzące działalność w zakresie przetwórstwa przemysłowego – 35,2%, w zakresie handlu hurtowego i detalicznego, naprawy pojazdów samochodowych – 30,4% a 11,7% firm rodzinnych związanych jest z budownictwem.

Tematyka firm rodzinnych, zarządzania przedsiębiorstwami i sukcesji pokoleniowej będzie pogłębiana podczas Kongresu Firm Rodzinnych „Własność zobowiązuje”, który odbędzie się 3-4 marca we Wrocławiu. Do uczestnictwa zaproszeni są właścicieli firm, członkowie rodzin, kluczowi pracownicy oraz wszyscy zainteresowani. Wstęp jest bezpłatny, program i formularz rejestracji znajdują się na stronie: https://www.wsb.pl/wroclaw/kongres-firm-rodzinnych.