500 plus tylko dla wybranych. Zobacz, kto i gdzie może starać się o pieniądze

Ruszył program 500 plus dla osób całkowicie niezdolnych do pracy i niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Pieniądze, co prawda mają być wypłacane od października, ale już można pobierać, wypełniać i składać wnioski o przyznanie świadczenia.

Niestety, próg dochodowy i uznaniowość w określaniu stopnia niepełnosprawności sprawią, że wielu potrzebujących nie dostanie tych pieniędzy. Oszacowano, że program obejmie w pierwszym okresie około 300 tysięcy osób, a w przyszłym roku ponad 800 tysięcy. To oznacza, że na zasiłek – w wysokości 500 zł - może liczyć tylko co szósty niepełnosprawny. Świadczenie jest zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych, nie będzie od niego pobierana składka na ubezpieczenie zdrowotne, będzie wolne od egzekucji i potrąceń, jak również nie będzie uwzględniane w dochodzie osób i ich rodzin przy ustaleniu prawa do niektórych świadczeń pieniężnych przysługujących na podstawie innych ustaw. Roczny koszt całego programu szacowany jest nawet na 3 mld złotych.

Kryterium dochodowe i o niepełnosprawności

Ustawa mówi, że 500 złotych przysługuje w zależności od wysokości pobieranych już przez osoby uprawnione innych świadczeń. Ich łączna kwota nie może przekraczać 1600 zł brutto miesięcznie (choć są wyjątki, o których piszemy niżej). To oznacza, że spora część rencistów, a do tego pobierających na przykład zasiłki pielęgnacyjne, nie może liczyć na nowe świadczenie. Ci, którzy pobierają miesięczną pomoc finansową w wysokości od 1100 do 1600 zł, mają dostawać mniej niż 500 zł miesięcznie. Będzie to różnica między 1600 zł i łączną kwotą przysługujących świadczeń.

Przedstawiciele Wrocławskiego Sejmiku Osób Niepełnosprawnych, wskazują na kolejny problem związanym z określeniem w ustawie uprawnionych do świadczenia jako „niezdolnych do samodzielnej egzystencji”. - Czy to znaczy, że będą go otrzymywać osoby całkowicie unieruchomione czy tylko częściowo, poruszające się na wózkach? Nie wiemy, co dokładnie kryje się pod tym pojęciem – komentują. O tym czy niepełnosprawny spełni kryterium osoby „niezdolnej do samodzielnej egzystencji” będą określać urzędnicy. Świadczenia jest bowiem przyznawane decyzją wydaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, czy Zakład Emerytalno-Rentowy, po wcześniejszym złożeniu wniosku.

Jak oszacowaliśmy, z ponad 90 tysięcy niepełnosprawnych wrocławian, na nowy zasiłek może liczyć co najwyżej 30 tysięcy osób.

Kto dokładnie może wnioskować o 500 plus?

Przede wszystkim, to osoby, które ukończyły 18 lat, są niezdolne do samodzielnej egzystencji, a niezdolność ta została stwierdzona orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji. Kolejnym obwarowaniem jest, opisane przez nas kryterium dochodowe – czyli, to, że suma pobieranych już świadczeń finansowanych ze środków publicznych, nie przekracza 1600 zł brutto miesięcznie.

Na stronie ZUS w "Katalog świadczeń finansowanych ze środków publicznych" można sprawdzić, które to świadczenia. Jeżeli chodzi o kryterium dochodowe, jest jednak wyjątek. Przy ustalaniu kwoty 1600 zł nie będzie brana pod uwagę kwota renty rodzinnej przyznanej dziecku, które stało się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 roku życia lub w czasie nauki w szkole przed ukończeniem 25 roku życia.

Kolejnymi kryteriami są: obywatelstwo lub zalegalizowany pobyt w Polsce, a także karalność. Wnioskować o 500 plus dla niepełnosprawnych mogą osoby mieszkające w Polsce, mający nasze obywatelstwo lub prawo stałego pobytu. Na świadczenie uzupełniające nie nie mogą liczyć osoby, tymczasowo aresztowane lub odbywające karę pozbawienia wolności. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy taka osoba odbywa karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego – wtedy świadczenie może przysługiwać.

Co trzeba zrobić aby uzyskać świadczenie?

Przede wszystkim trzeba złożyć wniosek. Można to zrobić w każdej placówce ZUS, KRUS, ZER lub przesłać pocztą. Druk wniosku ESUN można pobrać ze stron wymienionych instytucji. Można go również znaleźć we wszystkich ich placówkach.

Do wniosku o świadczenie uzupełniające trzeba dołączyć: orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji. Zamiast nich może to też być wydane (przed 1 września 1997 r.) przez komisję lekarską do spraw inwalidztwa i zatrudnienia orzeczenie o zaliczeniu do I grupy inwalidów – jeśli nie upłynął okres, na jaki orzeczono inwalidztwo. Jeśli ZUS posiada już takie orzeczenie w dokumentacji emerytalno-rentowej – nie trzeba go dołączać.

Osoby, które mają prawo do emerytury lub renty zagranicznej lub innego świadczenia zagranicznego o podobnym charakterze, muszą dołączyć dokument potwierdzający prawo do tych świadczeń i ich wysokość wystawiony przez zagraniczną instytucję właściwą do spraw emerytalno-rentowych.

Dokumentem potwierdzającym niezdolność do samodzielnej egzystencji na podstawie, którego ZUS może ustalić prawo do świadczenia uzupełniającego, są również: orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, a także orzeczenie o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Jeśli ktoś nie posiada wyżej wymienionych orzeczeń, potwierdzających niezdolność do samodzielnej egzystencji albo upłynął okres, na który zostało ono wydane, do wniosku może dołączyć zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza nie wcześniej niż na miesiąc przed złożeniem wniosku, oraz – jeśli posiada – dokumentację medyczną i inne dokumenty, które mają znaczenie przy orzekaniu o niezdolności do samodzielnej egzystencji, np.: kartę badania profilaktycznego, dokumentację rehabilitacji leczniczej lub zawodowej. Jeżeli ktoś posiada, powinien dołączyć także orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.

W jakim czasie można liczyć na decyzję i co robić, jak ZUS nam odmówi?

Na wydanie decyzji ZUS ma 30 dni od – jak to ujęto – dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jej wydania. Okolicznością taką może być uprawomocnienie się orzeczenia w sprawie niezdolności do samodzielnej egzystencji. Jeśli ktoś złoży wniosek przed 1 grudnia 2019 roku, na wydanie decyzji ustawa daje urzędnikom nawet do 60 dni. W przypadku odmowy przyznania świadczenia, każdy ma prawo odwołać się od tej decyzji.

Odwołanie trzeba wnieść do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych – właściwego ze względu na miejsce zamieszkania. Można to zrobić również za pośrednictwem ZUS w ciągu miesiąca od dnia doręczenia decyzji. Po tym terminie decyzja stanie się prawomocna i nie będzie możliwości zaskarżenia jej do sądu. Odwołanie można złożyć na piśmie lub zgłosić ustnie do protokołu w placówce ZUS albo wysłać pocztą. Złożenie odwołania i postępowanie przed sądem są wolne od opłat.

500 złotych to zaledwie trzy godzin rehabilitacji

Oczywiście, że tym osobom, które się zakwalifikują, każda dodatkowa kwota miesięcznie się przyda, ale trzeba mieć świadomość, co znaczy 500 złotych przy wydatkach niepełnosprawnych. Przy cenach na przykład elektrycznych wózków inwalidzkich w wysokości 20-25 tysięcy złotych, nowe świadczenie nie starczy nawet na spłatę raty za taki wózek, a trzeba pamiętać, ze niepełnosprawni mogą liczyć tylko na częściowe dofinansowanie z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na zakup sprzętu. Przy stawkach 150-200 złotych za godzinę rehabilitacji, nowe świadczenie wystarczy na niespełna trzy dodatkowe zajęcia w miesiącu.

Wrocław dokłada swój program – Opieki wytchnieniowej

Rodzice, prawni opiekunowie osób z niepełnosprawnościami mogą składać wnioski w ramach projektu pn. “Opieka wytchnieniowa w Gminie Wrocław”. Projekt dotyczy wyłącznie wrocławian i jest bezpłatny. O co dokładnie chodzi? To całodobowa, specjalistyczna opieka dedykowana rodzicom lub opiekunom dotkniętych niepełnosprawnością bliskich, świadczona od 7 do około 10 dni w tzw. „mieszkaniach wytchnień”. Ideą jest umożliwienie rodzicom lub cały rodzinom odpoczynku od trudów codziennej opieki.

W tym czasie wyspecjalizowany personel przy ul. Horbaczewskiego we Wrocławiu, w lokalach dostosowanym dla osób z niepełnosprawnością, bez barier architektonicznych i wyposażonym w niezbędny sprzęt i meble, będzie się zajmował niepełnosprawnymi. Możliwe są tez wizyty opiekunów w domach niepełnosprawnych. Projekt finansowany jest w ramach Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, który wrocławski MOPS realizuje we współpracy z magistratem. Do końca roku zaplanowano zlecenie opieki wytchnieniowej w liczbie do 10 tys. godzin. Przy czym limit dla członka rodziny lub opiekuna ustalono na poziomie 240 godzin.