2 maja: Karmazyn czy cynober? - Czyli jak zmieniał się jeden z symboli narodowych. Świętujemy dziś Dzień Flagi Rzeczpospolitej Polskiej

Flaga Rzeczypospolitej Polskiej zmieniała się i kształtowała w dziejach kraju tak samo jak terytorium naszej Ojczyzny. Obchodzimy dziś Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej warto dowiedzieć się nieco więcej o jej historii i odbyć podróż w czasie śladami barw narodowych.

Słowo flaga pochodzi z języka niemieckiego i oznacza rodzaj chorągwi. Jest to prawdopodobnie najstarszy, znak rozpoznawczy, który wykorzystywano podczas walk.

Na polu bitwy chorągiew pomagała rozróżnić walczące strony, wskazywała kierunek natarcia i wyznaczała miejsce zbiórki. Sygnałem do rozpoczęcia bitwy było rozwinięcie chorągwi, które zwijano dopiero po jej zakończeniu. Symbolem zwycięstwa nad przeciwnikiem było rzucanie zdobytych chorągwi pod nogi przywódcy, a im więcej chorągwi, tym zwycięstwo było większe.

Opisane w kronikach początki państwa polskiego, zawierają legendę o Lechu, który na swoich chorągwiach kazał umieszczać białego orła. To właśnie od tego czasu ma być to symbol Polski, używany do dziś. Jednak dokładnie nie wiadomo, kiedy powstała polska chorągiew. Inne kroniki zawierają zapisy, że w 1182 r. Kazimierz Sprawiedliwy walczył pod znakiem orła, symbolem królewskiej godności.

Pierwotnie polską barwą narodową był karmazyn. Stanowił on symbol dostojeństwa i bogactwa, a zarazem uważany był za najszlachetniejszy z kolorów. Z uwagi na cenę barwnika – koszenili uzyskiwanej z larw czerwca polskiego, mało kto mógł sobie na niego pozwolić, dlatego też był on wykorzystywany jedynie przez najbogatszą szlachtę i dostojników państwowych.

1386–1569 rok - Okres Korony Królestwa Polskiego. Na chorągwi pojawił się biały orzeł w koronie na czerwonym tle. Właśnie pod tym sztandarem armia Polska pod dowództwem króla Władysława Jagiełły stoczył zwycięską bitwę z Krzyżakami pod Grunwaldem w 1410 roku.

1569–1795 rok - Rzeczypospolita Obojga Narodów. Wraz ze zmianami politycznymi i terytorialnymi, polska chorągiew ponownie przeszła metamorfozę i zmieniła swój wygląd. Chorągiew królewska w tym okresie złożona była z dwóch pasów: czerwonych i rozdzielającego ich pasa białego. Na białym pasie chorągwi umieszczano czterodzielny herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów przedstawiające białego Orła w koronie, czyli symbol Korony i dwa z wizerunkiem Pogoni – herbu Litwy. Na tarczy sercowej znajdował się najczęściej herb rodowy aktualnie panującego monarchy.

Pod koniec XVIII wieku zaczęły powstawać flagi państwowe. Zwykle wywodziły się od chorągwi królewskich i przejmowały ich barwy - kolor godła umieszczano na górze flagi, a kolor tła na dole. Również polska flaga wywodzi się od królewskiej chorągwi i herbu Królestwa Polskiego. Barwy biała i czerwona zostały uznane za narodowe po raz pierwszy 3 maja 1792. Podczas obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia Ustawy Rządowej.

Nadszedł okres zaborów. Polska została rozerwana przez trzy mocarstwa. Teoretycznie, na 123 lata znikły wszelkie oznaki Polskiej Państwowości. Głównie polskie barwy pojawiały się podczas zrywów narodowych. Jednak biało-czerwonymi kolorami witano w Niemczech żołnierzy powstania listopadowego, udających się na emigrację. Biało-czerwone kokardy przypinali uczestnicy walk o niepodległość. Żołnierze powstania styczniowego w 1863 r. zakładali biało-czerwone opaski. Dopiero po odzyskaniu niepodległości barwy i kształt flagi uchwalił Sejm Ustawodawczy odrodzonej Polski 1 sierpnia 1919.

Dwa lata później Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało broszurę w której sprecyzowano odcień czerwieni definiując ją jako karmazyn, ale w 1927 odcień koloru czerwonego został zmieniony na cynober, ten sam kolor został użyty w definicji flagi w ustawie z 1955.

Kolory flagi zostały ponownie zmienione ustawą z 31 stycznia 1980, ustawę opracował zespół ekspertów w skład którego wchodzili Szymon Kobyliński, Maria Szypowska, Kazimierz Sikorski oraz Nikodem Sobczak. Ustawa ta obowiązuje do dziś.

Od 2004 roku 2 maja jest w Polsce oficjalnie obchodzony jako Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej.